هویت معماری اسلامی با تأکید برطرح موزه تزئینات وابسته به معماری ایران(مطالعه موردی : خانه ناصرالدین میرزا در تهران)

برای معمار مسلمان، اینکه خداوند یکتا چگونه از مرتبه ذات احدی، در مراتب اسما و صفات در عالم بروز و ظهور کرده، رازی است که از نردبان آن به حقیقت وجود عروج می کند. در معماری اسلامی وحدت هرگز پیامد پیوستگی عوامل تشکیل دهنده نیست، بلکه ذاتی است و همه شکل های فرعی از آن حاصل می شود. برای هنرمند مسلمان نحوه ظهور وحدت در کثرت و رجوع کثرت به وحدت که معنای توحید است، مهم ترین رمز و راز است. معماری اسلامی هدف و وظیفه خود را در مقام حامی و پشتیبان وحی قرآنی برای دستیابی به غایتی که اسلام به واسطه آن الهام شده است یعنی تحقق اصل توحید (لا اله الا الله ) دنبال می کند. از اینرو، شکوه و زیبایی معماری ایران به ویژه در دوران اسلامی به تزئین و آرایش آن بستگی دارد، تزئیناتی چون آجرکاری، گچبری، کاشیکاری، حجاری، منبت کاری و آیینه کاری در تمامی ادوار اسلامی رواج داشته و در هر دوره ای با امکانات آن روزگاران پیشرفت کرده است. بدون تردید تحقق این همه زیبایی و خلاقیت جز به مدد عشق به معبود امکان پذیر نبود، چرا که بیشترین جلوه آنها را در مسجد و محراب و زیارتگاه می توان دید. در این مقاله ضمن نگاهی کوتاه به اهمیت گردآوری آثار و بقایای بجای مانده از آن دسته بناهای تاریخی ایران که در حال حاضر اصل بنا به طور کامل از بین رفته است و تنها تکه هایی از آنها بدون هیچ گونه تفکیکی از سایر اشیاء در گوشه و کنار سالنها و انبارهای موزه های این سرزمین باستانی پراکنده اند، پرداخته ام. هدف اصلی از این گردآوری، طبقه بندی این آثار معماری براساس ادوار تاریخی و نوع مصالح به کار ر فته در هر یک از آنها به منظور پژوهش تخصصی روی یک دسته از آثار یا یک دوره از آنها و سپس نمایش آنها در فضایی تخصصی، تحت عنوان : موزه تزئینات وابسته به معماری ایران است. (به طبع این هدف اصلی، اهداف کوتاه مدت و بلندمدت نیز ارائه خواهند شد). در این مقاله از روش مطالعه کتابخانه ای با استفاده از ابزاری چون اینترنت و فیش تحقیقاتی و همچنین مطالعه گزارش پژوهشهای میدانی با تاکید بر تکنیک مشاهده استفاده شده است. در ادامه کوشیده ام تا به بررسی نمونه های این اقدام (موزه) در دیگر کشورهای جهان بپردازم و سپس سناریوی موزه تزئینات وابسته به معماری ایران را ارائه خواهم کرد.

کلیدواژه ها:

هویت معماری اسلامی ، بقایای بناهای باستانی ، هویت فرهنگی ، تزئینات معماری ، موزه