بررسی اثر موقعیت جغرافیایی بر عملکرد و ترکیب شیمیایی اسانس گیاه دارویی Teucrium stocksianum Boiss. جمع آوری شده از ۴ منطقه استان هرمزگان

هدف از این تحقیق بررسی تاثیر رویشگاه بر کمیت و کیفیت اسانس گونهTeucrium stocksianum Boiss. است. بر این اساس سرشاخه این گونه در زمان گل دهی (مرداد ماه ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷) از ۴ منطقه از استان هرمزگان (ضلع شمالی کوه تنگ زاغ با ارتفاع ۱۱۰۰ متر از سطح دریا؛ کوه آبماه با ارتفاع ۸۵۰ متر از سطح دریا؛ کوه تنگ زاغ با ارتفاع ۱۴۰۰ متر از سطح دریا و کوه انوه با ارتفاع ۲۰۰۰ متر از سطح دریا) جمع آوری و سپس با روش تقطیر با آب (سیستم کلونجر) اسانس گیری شد. آنالیز اسانس­ها طبق شرایط استاندارد با دستگاه­های GC و GC/MS انجام شد. نتایج نشان داد که شرایط اکولوژیکی و اقلیمی رویشگاه می­تواند کمیت و کیفیت مواد موثره اسانس را تحت تاثیر قرار دهد. همچنین با کاهش ارتفاع از میزان اسانس کاسته شده است. به طوری که کمترین میزان اسانس متعلق به نمونه کوه آبماه با ارتفاع ۸۵۰ متر و بیشترین میزان اسانس به نمونه کوه انوه با ارتفاع ۲۰۰۰ متر، تعلق دارد. و به ترتیب ترکیبات موثره  المول (۲/۴ تا ۸/۵ درصد)، کاریوفیلن اکسید (۳/۰ تا ۷/۱ درصد) و بتا-یودسمول (۲/۲ تا ۱۲/۱ درصد) و آلفا-پینن و میرسن از مهمترین  ترکیبات موجود در اسانس­ها به شمار می­روند که در نمونه­ های با ارتفاع کمتر مشاهده نشده­اند که این امر می تواند به دمای بالای هوا در مناطق رویش گیاه مرتبط باشد. همچنین ترکیباتی نظیر والریانول، پولگون، لیمونن و اپی-آلفا-کادینول به میزان قابل توجهی تنها در برخی از نمونه­ ها دیده شده اند که نشان از تاثیر شرایط اکولوژیکی و اقلیمی گیاه بر کیفیت اسانس می­دهد.

کلیدواژه ها:

اسانس ، المول ، بتا-یودسمول ، کاریوفیلن اکسید ، هرمزگان ، Teucrium stocksianum