ارزیابی پتانسیل عملکرد ژنوتیپ های گندم دیم در شرایط بهره بردار

ارزیابی و نمایش پتانسیل ارقام جدید و لاین های امید بخش در مزارع زارعین به منظور معرفی ارقام و لاین های جدید اصلاحی و نفوذ بیشتر آن­ها در مزارع حائز اهمیت است. به همین منظور، تعداد ۳۳ رقم و لاین انتخابی از برنامه­های اصلاحی گندم موسسه تحقیقات کشاورزی دیم و ارسالی از مرکز تحقیقات بین المللی ایکاردا در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در مزارع زارعین شهرستان کوهدشت ارزیابی شدند. نتایج عملکرد دانه ژنوتیپ ها نشان داد، ارقام کبیر و پایا و لاین های G۱۷، G۱۸ و G۳۱ به ترتیب با میانگین های عملکرد دانه ۵۲۸۰، ۳۹۸۵، ۴۲۱۰، ۴۰۰۳ و ۳۹۵۰ کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را دارا بودند. ارزیابی ژنوتیپ ها از نظر شاخص انتخاب ژنوتیپ ایده آل (SIIG) نیز نشان داد، ارقام کبیر و پایا و لاین های G۳۱، G۱۸، G۲۹، G۱۷، G۱۶ با بیشترین مقدار شاخص SIIG (به ترتیب ۰/۸۲۲، ۰/۷۲۰، ۰/۷۹۱، ۰/۷۷۹، ۰/۷۶۷، ۰/۷۳۶ و ۰/۷۴۵) جزء برترین ژنوتیپ ها بودند. ژنوتیپ های G۱۳ و G۲۷ با مقدار SIIG کمتر (به ترتیب ۰/۵۸۲ و ۰/۵۷۶) جزء ژنوتیپ های ضعیف از نظر اکثر صفات مورد ارزیابی بودند. نتایج این مطالعه نشان داد عملکرد بیوماس، تعداد دانه در سنبله، شاخص برداشت و زودرسی را می توان بعنوان معیار گزینش مناسب برای شناسایی ژنوتیپ های پرمحصول در برنامه به نژادی گندم دیم در نظر گرفت. همبستگی مثبت و قوی بین شاخص SIIG و عملکرد دانه بیانگر سهم بیشتر عملکرد دانه در مقدار شاخص SIIG بود. بر اساس نتایج تجزیه خوشه ای، ژنوتیپ ها به سه گروه ژنوتیپ های زودرس با عملکرد دانه بالا (گروه ۱)، ژنوتیپ های دیررس با عملکرد دانه پایین (گروه ۲) و ژنوتیپ های زودرس با عملکرد دانه پایین (گروه ۳) گروه بندی شدند. ژنوتیپ های با عملکرد بالا و زودرس در گروه ۱ می توانند به عنوان ژنوتیپ های امیدبخش برای کاشت در دیم­زارهای مناطق گرمسیر و یا به عنوان والدین برای بهبود عملکرد و سایر خصوصیات مطلوب زراعی در برنامه به نژادی گندم دیم در نظر گرفته شوند.

کلیدواژه ها:

تجزیه خوشه ای ، شاخص SIIG ، همبستگی