تعیین ارزش غذایی گیاه مرتعی Cenchrus ciliaris در مراحل مختلف رشد در سه مرتع دشتی استان بوشهر

این تحقیق، برای آگاهی از ارزش غذایی گیاه مرتعی Cenchrus ciliaris (پوشوک یا خورنال) و تغییرات آن در طول مراحل مختلف رشد، به عنوان یکی از گیاهان غالب مرتعی استان، در ۳ منطقه مرتعی دشتی (گمارون، کاکی و باشی) از آذر ۱۳۸۸ تا اردیبهشت ۱۳۸۹ انجام شد. برای این کار، نمونه برداری از گیاه در سه مرحله رویشی، گلدهی و بذردهی، به طور تصادفی و با استفاده از قیچی باغبانی انجام شد و از هر منطقه مرتعی، ۳۰ پایه قطع و ۱۰ نمونه از آنها برداشت شد. سپس، نمونه ها خشک و آسیاب شده و سه نمونه از هر منطقه برای هر مرحله رشد، برای تعیین ماده خشک، پروتئین خام، خاکستر خام، چربی خام، NDF، ADF، لیگنین، انرژی خام، کلسیم، فسفر، پتاسیم، منیزیم، سدیم، آهن، منگنز، روی، مس و قابلیت هضم ماده خشک، ماده آلی و ماده آلی در ماده خشک به آزمایشگاه ارسال شد. برای آنالیز آماری، از طرح کاملا تصادفی با ۳ تیمار (مراحل رشد) و ۳ تکرار (مناطق مرتعی) استفاده شد. نتایج نشان داد که پروتئین خام، NDF، ADF، فسفر، پتاسیم، قابلیت هضم ماده خشک، ماده آلی و ماده آلی در ماده خشک C. ciliaris در مراحل مختلف رشد، تفاوت معنی داری (۰۵/۰P<) با هم داشت. با افزایش رشد، NDF و ADF آن افزایش، اما میزان پروتئین خام، فسفر، پتاسیم، قابلیت هضم ماده خشک، ماده آلی و ماده آلی در ماده خشک آن کاهش معنی داری (۰۵/۰P<) یافت. پروتئین خام C. ciliaris درمراحل رویشی و گلدهی، می تواند نیاز نگهداری گوسفند بالغ ۵۰ کیلوگرمی، میش  بالغ ۵۰ کیلوگرمی در ۱۵ هفته اول آبستنی و بز ۴۰ کیلوگرمی چراکننده در مرتع و در اول آبستنی را تامین نماید. میزان کلسیم، پتاسیم، منیزیم، سدیم، آهن و منگنز این گیاه در مراحل مختلف رشد، بیشتر از حد بحرانی آنها برای گوسفند و بز بود، اما میزان فسفر و روی آن در هر سه مرحله و مقدار مس این گیاه (بجز در مرحله رویشی) کمتر از حد بحرانی آنها بود. به طور کلی می توان گفت که این گیاه به ویژه در مراحل رشد رویشی و گلدهی، برای استفاده دام های چراکننده مناسب بوده و در صورت امکان باید نسبت به ازدیاد آن در مراتع مشابه اقدام شود.

کلیدواژه ها:

Cenchrus ciliaris ، ترکیب شیمیایی ، عناصر معدنی ، قابلیت هضم ، بوشهر