فرهنگ فال و طالع بینی در دوره صفوی با استناد بر غزلیات محسن تاثیر تبریزی و فالنامه محفوظ در موزه توپقاپی سرای استانبول

متون نظم و نثر ادب فارسی علاوه بر دارا بودن مضامین زیبای ادبی، مذهبی، اخلاقی، علمی و ... دربردارنده اطلاعات مفیدی درخصوص اجتماعات و طرز زندگی ایرانیان در قرون گذشته و حال  هستند. در متون نظم عصر صفویه که مقارن با ظهور سبک هندی در شعر فارسی است، شاهد نمود بیشتر عناصر گوناگون فرهنگ عامه ازجمله، فرهنگ اعتقاد به فال و طالع هستیم. در این میان، کتاب فالنامه یکی از آثار فاخر ادبی دوره صفویه است که به شکل نسخ مصور نیز وجود دارد و نسخه ای از آن در موزه توپقاپی سرای استانبول نگهداری می شود. محسن تاثیر تبریزی نیز از شاعران با ذوق عصر صفویه در غزلیاتش اشارات زیادی به مسائل مرتبط با فرهنگ عامه ازجمله باورها، رسوم، نحوه زندگی مردم، زبان محاوره و... دارد؛ بنابراین در این پژوهش سعی خواهد شد پس از اشاره به اوضاع سیاسی و اجتماعی عصر تاثیر تبریزی و بیان علل نفوذ چشمگیر فرهنگ عامه در شعر این دوره، به بازتاب فرهنگ فال و طالع در غزل های او بپردازیم؛ و با ارائه نمونه هایی از ابیات، زیبایی های شعر وی و دیدگاهش را در این خصوص نشان دهیم همچنین تاکیدی داشته باشیم به اهمیت مطالعات ادب فارسی در جهت احیا و حفظ فرهنگ عامه ایران. پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده های منابع کتابخانه ای به رشته تحریر در آمده است. یافته های پژوهش حاکی از نقش پررنگ فرهنگ عامیانه فال بینی در آثار تاثیر تبریزی و فالنامه مصور موجود در موزه توپقاپی سرای استانبول است.اهداف پژوهش: بررسی بازتاب انواع طالع بینی و ابزار آن در غزلیات تاثیر تبریزی.بررسی بازتاب انواع فال و استخاره در غزلیات تاثیر تبریزی.سوالات پژوهش:بازتاب انواع طالع بینی و ابزار آن در غزلیات تاثیر تبریزی چگونه است؟بازتاب انواع فال و استخاره در غزلیات تاثیر تبریزی چگونه است؟

کلیدواژه ها:

عهد صفویه ، فرهنگ عامه ، تاثیر تبریزی ، فال ، طالع بینی