سیاست دینی یعقوب لیث و وضعیت اقلیتهای دینی در قلمرو صفاریان

سیستان به عنوان یکی از شرقیترین ایالتهای ایران حضوری دیرینه در اساطیر و تاریخ مذهبی و سیاسی ایران داشت. مهمترین ادیان فعال در این سرزمین در دوره ساسانی، به ویژه از نیمه دوم حکومت ساسانیان، ادیان زرتشتی، بودایی، هندوئی، مسیحی و یهودی بودند. با ورود اسلام در سیستان، همانند دیگر نقاط ایران، تغییر چشمگیری در صورت مذهبی و سیاسی رخ داد. از قرن اول هجری به تدریج اهل سیستان اسلام آوردند و هویت سیاسی و مذهبی اسلامی پذیرفتند. یعقوب لیث صفاری از نخستین امرای ایرانی برخاسته از عامه مردم سیستان بود. دودمان رتبیل/زنبیل یکی از این رقبای محلی بود که قرنها پیش سیستان بخشی از قلمرو ایشان محسوب می شد. این دودمان و کابلشاهان بر مذهب بودایی و شیوایی بودند. با توجه به بستر زمانی و مکانی که یعقوب لیث صفاری در آن حکومت خود را تشکیل داد، مسئله اصلی این مقاله بررسی سیاست مذهبی اوست. برای وی اهداف سیاسی و اقتصادی با اهمیت تر از اهداف مذهبی بود. او به منظور دفع دشمنان و خطر رقیبان، تثبیت قدرت، به دست آوردن ثروت و غنائم، گسترش قلمرو و کسب مشروعیت از دستگاه خلافت و مقبولیت از جامعه سنی الگوهای از پیش نهاده در ارتباط با حمله به سرزمین کفار و تخریب معابد ایشان و از سوی دیگر تسامح مذهبی با پیروان ادیان الهی را در پیش گرفت. در سیاست مذهبی یعقوب تلاش برای گسترش اسلام موضوعیت نداشت.

کلیدواژه ها:

یعقوب لیث ، صفاریان ، تسامح مذهبی ، سیستان ، آیین بودا ، آیین زرتشت