نقش فضای چندگانه حسی بر هویت اجتماعی در بازار سنتی شهر کرمان

مقدمه: یکی از مشکلات اجتماعی انسان در روزگار معاصر، «فقدان هویت» بخصوص در مواجه با معماری مدرن است که نتیجه تعامل انسان با این نوع معماری است. در مقابل معماری مدرن، معماری سنتی شهرها، «حس بودن» را در مخاطب ایجاد می کند. هدف از این پژوهش، بررسی رابطه فضای چندگانه حسی بازار سنتی کرمان به عنوان یک نمونه از معماری سنتی- در شکل گیری هویت در فرآیند ادراک مخاطب است. داده و روش: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی- تحلیلی است. در این پژوهش، ابتدا شاخص های قابل سنجش با پرسشنامه سنجیده می شوند و سپس داده ها در نرم افزار SPSS و GIS بررسی می شوند. از روش درون یابی معکوس فاصله برای تحلیل داده های مکانی و از روش استدلال منطقی برای استنباط از خروجی های نرم افزارGIS  وSPSS  استفاده می شود که به ترتیب به شکل نقشه های پهنه بندی، جداول و نمودار های آماری نشان داده می شود. یافته ها: از مقایسه فضاهای چندگانه حسی بازار سنتی کرمان از طریق نقشه های خروجی GIS، که پهنه بندی پراکنش شدت مناظر حسی در بازار سنتی را نشان می دهد فهمیده می شود که وزن و شدت مناظر حسی (مولفه های محیطی-ادراکی) از دیدگاه مخاطبان متفاوت است و منظر بویایی-چشایی بیشترین شدت و منظر بینایی در کنار منظر بساوایی کمترین شدت را دارند؛ از طرفی، از مقایسه فضاهای چندکارکردی بازار از منظر مولفه های محیطی-ادراکی این نتیجه به دست می آید که شدت این مولفه ها در این فضاها به ترتیب از زیاد به کم، متعلق به ۱- قدمگاه، ۲- چهارسوق، ۳- بازار گنجعلی خان، ۴- بازار اختیاری، ۵- بازار حاج آقا علی، ۶- قیصریه ابراهیم خان، ۷- میدان گنجعلی خان، ۸- بازار وکیل، ۹- بازار مظفری و ۱۰-  بازار نقارخانه و سراجی است. نتیجه گیری: فضای چندگانه حسی و فضای چندکارکردی بازار سنتی کرمان با هم افزایی حسی در راستای تشدید میزان مولفه های محیطی- ادراکی در روند ادراک چندحسی، سبب هویت مندی بازار سنتی در ذهن مخاطب می شوند و از طرفی، هویت اجتماعی فرد را نیز، در این نوع معماری افزایش می دهند. این امر به دلیل ویژگی های خاص کالبدی-کارکردی-اجتماعی بازار سنتی کرمان و نیز، ساختار سیستماتیک این بازار است؛ همچنین در فرآیند شکل گیری ادراک چندحسی، علاوه بر اینکه تک تک فضاها برای مخاطب هویت مند می شوند، برآیند هویت مندی کل فضاهای بازار سنتی نیز اتفاق می افتد.

کلیدواژه ها:

فضای چندگانه حسی ، هویت اجتماعی ، بازار سنتی ، شهر کرمان