چگونه می توان از دستبرد علمی پیشگیری نمود

سخن سردبیر Editorial مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان دوره ۱۴، اسفند ۱۳۹۴، ۱۰۰۰-۹۹۹ چگونه می توان از دستبرد علمی پیشگیری نمود How to Prevent Plagiarism محسن رضائیان[۱] M. Rezaeian همانطور که قبلا نیز به آن اشاره شده است [ ۳-۱] در نگارش مقالات علمی، دستبرد علمی (Plagiarism) به معنی سرقت اندیشه های مکتوب افراد دیگر است که ممکن است از روی قصد و یا بدون نیت قبلی روی دهد. در واقع، هنگامی که یک نویسنده، کلمات فرد دیگری را بدون استفاده از گیومه و بدون ذکر دقیق منبع آن، در مقاله خود مورد استفاده قرار می دهد، دچار دستبرد علمی شده است [۴]. دستبرد علمی از آن جهت حائز اهمیت است که نگارش هر متن علمی توام با ایجاد بار معنوی خاص است که باید فقط نویسنده متن از آن بهره ببرد. بنابراین، هرگونه استفاده از چنین متونی بدون ذکر نام نویسنده آن، باعث ایجاد خدشه به آن بار معنوی است. از همین رو، به جهت در امان ماندن از دستبرد علمی توصیه شده است که اگر شما عینا از شش کلمه بیشتر از یک متن کپی می نمائید، حتما باید آن را داخل گیومه قرار داده و به منبع اصلی آن استناد کنید [۵]. با این وجود، شاید راه حل بهتر استفاده از هنر (Paraphrasing) می باشد که شما ابتدا متن مورد نظر را با دقت خوانده، معنی دقیق آن را فهمیده و سپس به زبان خودتان آن را باز نویسی می نمائید. در این صورت، دیگر نیازی به استفاده از گیومه نمی باشد، ولی باید حتما به منبع اصلی متن استناد کنید. یادتان باشد، شما حتی اجازه ندارید که عینا از اندیشه های قبلا مکتوب شده خودتان نیز بدون ذکر منبع و بهره گیری از گیومه استفاده کنید، چرا که در این صورت مرتکب دستبرد علمی از خود ((Self- Plagiarism شده اید [۴]. تاکنون نرم افزارهای متعددی طراحی شده اند که با استفاده از آن ها می توان هرگونه  دستبرد علمی به ویژه در نگارش مقالات علمی را به زبان انگلیسی تشخیص داد. استفاده از این نرم افزارها توسط اغلب مجلات انگلیسی زبان در دستور کار قرار دارد [۳]. همچنین، ابداع و کاربرد چنین نرم افزارهایی در بررسی متون فارسی نیز مورد توجه قرار گرفته است. اما شاید بهتر از هر چیز دیگر، شناخت، تعهد و پایبندی نویسندگان فرهیخته مقالات علمی به حفاظت و استفاده درست از متون علمی است. از همین رو، اینجانب امیدوارم که نویسندگان فرهیخته مجله دانشگاه در نگارش اصل وخلاصه مقاله خود به زبان فارسی و در نگارش خلاصه مقاله خود به زبان انگلیسی، تعهد و پایبندی در حفاظت و استفاده صحیح از متون علمی مکتوب را سر لوحه کار خود قرار دهند. References [۱] Rezaeian M. Publication Ethics. J Rafsanjan Univ Med Sci ۲۰۰۹; ۸ (۴) :۲۵۱-۲۵۲ [۲] Rezaeian M. Classification of research misconducts. J Rafsanjan Univ Med Sci ۲۰۱۵; ۱۳ (۱۰): ۹۲۳-۴. [۳] Rezaeian M. How to protect young researchers from research misonduct. J Rafsanjan Univ Med Sci ۲۰۱۵;۱۳(۱۱):۱۰۱۹-۲۰ [۴] Smith ER. Plagiarism, self-plagiarism and duplicate publication. Can J Cardiol ۲۳(۲): ۲۰۰۷ ۱۴۶-۷. [۵] Masic I. Plagiarism in scientific research and publications and how to prevent it. Mater Sociomed ۲۰۱۴; ۲۶(۲):۱۴۱-۶.   [۱]- استاد گروه آموزشی اپیدمیولوژی و آمار زیستی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان     تلفن: [phone]، دورنگار: ۳۱۳۱۵۱۲۳-۰۳۴، پست الکترونیکی: moeygmr۲@yahoo.co.uk