بررسی تغییرات کاربری اراضی و نقش آن در هیدرولوژی مناطق بالادست آبخیز رودخانه سیاهرود
محل انتشار: پژوهشنامه مدیریت حوزه آبخیز، دوره: 14، شماره: 27
سال انتشار: 1402
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 90
فایل این مقاله در 12 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_JWMR-14-27_003
تاریخ نمایه سازی: 22 مرداد 1402
چکیده مقاله:
چکیده مبسوط
مقدمه و هدف: تغییرات کاربری اراضی یکی از عوامل مهم در تغییر وضعیت هیدرولوژیک آبخیز و فرسایش خاک بوده و نوع کاربری اراضی از عوامل مهم و تعیین کننده در تولید رواناب سطحی است. با آگاهی از روند تغییرات کاربری اراضی، می توان اثرات آن را در هیدرولوژی مناطق تحت تاثیر، مدیریت کرده و اکوسیستم های طبیعی را به سمت تعادل هدایت نمود. پژوهش پیش رو با هدف آشکارسازی تغییرات کاربریاراضی با استفاده از داده های ماهوارهای و تحلیل نقش آن در تغییر وضعیت هیدرولوژی انجام گرفت.
مواد و روشها: منطقه مورد مطالعه، بخش بالادست آبخیز رودخانه سیاهرود واقع در جنوب شهر قائمشهر است. در این تحقیق برای تهیه نقشه های کاربری اراضی از نرم افزار Idrisi Selva، و تکنیکهای تلفیقی پیکسل پایه و شئگرا، طبقه بندی نظارت نشده و نظارت شده تصاویر سنجنده TM ماهواره لندست۵ مربوط به سال ۱۳۷۷ و ۱۳۸۸و تصاویر سنجندهOLI ماهواره لندست ۸ مربوط به سال ۱۳۹۴ و ۱۳۹۸ استفاده گردید. پس از تهیه نقشه های کاربری اراضی برای هر مقطع زمانی، مقادیر CN برای هر کاربری براساس دستورالعمل استاندارد روش SCS تعیین شده و CN متوسط وزنی برای کل منطقه مورد مطالعه برآورد گردید. در نهایت پتانسیل تولید و ارتفاع رواناب حاصل از بارندگی محاسبه می شود.
یافته ها: تغییرات کاربری اراضی منطقه مورد مطالعه در بازه زمانی ۲۲ ساله نشان داد که ۲۸۱ درصد، معادل ۶۵۷ هکتار به مساحت باغ های مرکبات اضافه شده است. در حدود ۵ درصد از سطح جنگل پهن برگ کاسته شده و سطح مناطق مسکونی ۵۷ درصد رشد داشته است. با توجه به تغییرات کاربریاراضی طی این دوره ۲۲ ساله، مقدار متوسط وزنی CN از ۶۳/۰۱ به ۶۲/۷۳ کاهش یافته است. همچنین برآورد میزان رواناب برای بارندگی معادل ۵۹/۸ میلیمتر (متوسط حداکثر بارش۲۴ ساعته طی دوره ۲۲ ساله) نشان داد که ارتفاع رواناب از ۴/۸۳ میلیمتر در شرایط سال ۱۳۷۷ به ۴/۷۳ میلیمتر در شرایط سال ۱۳۹۸، کاهش یافته است
نتیجهگیری: با توجه به تغییرات کاربری اراضی و اثر آن در تولید رواناب حوضه، به نظر میرسد در مجموع طی دوره ۲۲ ساله، این اثرات تعدیل شده و تغییرات کاربری در جهت کاهش تولید رواناب نقش آفرینی نموده است. از اینرو انتظار می رود با ادامه این روند تغییرات کاربریاراضی، تولید رواناب در بالادست آبخیز رودخانه سیاهرود کاهش یابد.
کلیدواژه ها:
Change Detection ، Curve Number ، Landsat ، Siahroud watershed ، آبخیز سیاهرود ، تصاویر ماهواره ای لندست ، تغییر کاربری ، شماره منحنی
نویسندگان
بهنوش جعفری گرزین
Soil Conservation and Watershed Management Research Department, Mazandaran Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Sari, Iran,
عطااله کاویان
S- Department of Watershed Management Engineering, Faculty of Natural Resources, Sari University of Agriculture and Natural Resources, Sari, Iran
کریم سلیمانی
Department of Watershed Management Engineering, Faculty of Natural Resources, Sari University of Agriculture and Natural Resources, Sari, Iran
مراجع و منابع این مقاله:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :