بررسی استفاده از حوضچه تاخیری بر شبکه جمع آوری آب های سطحی به وسیله شبیه سازی (مطالعه موردی: کال اقبال شرقی مشهد)

سیلاب های کنترل نشده همواره باعث بروز خسارت های گسترده مالی و جانی در شهرها می شوند. کنترل سیلاب یکی از مهم ترین اهداف مدیریت شهری است، که در این راستا سعی بر آن شده تا تاثیر استفاده از حوضچه های تاخیری بر کنترل سیلاب مسیل اقبال شرقی شهر مشهد مورد بررسی قرار گیرد. مسیل اقبال شرقی با حوضه آبریزی در حدود ۱۳۸۵۰ هکتار یکی از بزرگ ترین و مهم ترین مسیل های کلان شهر در حال گسترش مشهد بوده که شامل هشت مسیل اصلی و ۲۱۳ زیرحوضه با تاسیسات متعدد شهری است. برای بررسی و شبیه سازی مسیل فوق ابتدا الگوی بارش به روش های مختلف (زمان تمرکز هر زیرحوضه، زمان تمرکز بلندترین طول آبراهه، توزیع یکنواخت حساسیت حوضه و بلوک تناوبی) به دست آمد. سپس دبی اوج سیلاب در اثر بارش بحرانی با دوره بازگشت ۵۰ ساله در نقطه خروجی محاسبه شد. مخزن های تاخیری به شکل ذوزنقه ای از نوع خشک داخل شبکه با دو خروجی شامل اریفیس در کف مخزن و سرریز مستطیلی در محیط SWMM۵.۰ مدل سازی شد. در این راستا، برای استحصال مشخصات فیزیوگرافی زیرحوضه ها از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) و به جهت پیچیدگی شبیه سازی بارش-رواناب از مدل دینامیکی SWMM۵.۰ استفاده شده است. در نهایت، با توجه به توپوگرافی منطقه و مکان های در دسترس، با استفاده از دو، سه و چهار حوضچه تاخیری با در نظر گرفتن ۱۱ سناریوی مختلف (هیدرولیکی-اقتصادی) نسبت به کاهش دبی اوج و افزایش زمان اوج سیلاب اقدام شد. با مقایسه و بررسی حالات مختلف، سناریوی شماره ۱۱، استفاده از چهار حوضچه تاخیری باعث کاهش ۴۸ درصدی دبی اوج سیلاب به عنوان بهترین سناریوی هیدرولیکی و سناریوی شماره ۴، استفاده از ۲ مخزن تاخیری باعث کاهش ۲۴ درصدی دبی اوج، به عنوان بهترین سناریوی اقتصادی انتخاب شد.

کلیدواژه ها:

Detention pond ، GIS ، Mashhad East Eghbal Floodway ، Precipitation pattern ، SWMM۵.۰ ، کال اقبال شرقی مشهد ، حوضچه تاخیری ، الگوی بارش ، GIS ، SWMM۵.۰.