سنگ نگاری و سنگ زایی دایک های اسپسارتیتی منطقه منور (استان آذربایجان شرقی)

در شمال روستای منور، ۳۵ کیلومتری باختر تبریز، دو دایک اسپسارتیتی در میان آندزیت ها و سنگ های آذرآواری با سن پلیوکواترنری تزریق شده اند. بافت غالب این سنگ ها میکرولیتیک پورفیری است و بیشتر از فنوکریست های آمفیبول، کلینوپیروکسن و بیوتیت در زمینه ای از میکروفنوکریست های پلاژیوکلاز و آلکالی فلدسپار تشکیل شده اند. در این اسپسارتیت ها، بیوتیت ترکیب فلوگوپیت- استونیتی دارد و آمفیبول این سنگ ها ترکیب مگنزیوهاستینگسیتی نشان می دهد. فلدسپار این سنگ ها نیز ترکیب آنورتوکلاز تا الیگوکلاز دارد. ترکیب کلینوپیروکسن های اسپسارتیت های منور دیوپسید است و در فشار ۴ تا ۶ کیلوبار و دمای ۱۱۰۰ تا ۱۲۰۰ درجه سانتیگراد پدید آمده است. برپایه بررسی های زمین شیمیایی دایک های اسپسارتیتی منور در گروه لامپروفیرهای کالک آلکالن رده بندی می شوند و ترکیب آلکالی بازالتی دارند. الگوی نمودار عنصرهای خاکی کمیاب این دایک ها روند نزولی دارد و عنصرهای خاکی کمیاب سبک غنی شدگی چشمگیری نسبت به عنصرهای خاکی کمیاب سنگین نشان می دهند. این ویژگی ها گویای پیدایش ماگمای اسپسارتیت ها در پی درجه کم ذوب بخشی گوشته است. ماگمای مادر اسپسارتیت های منور از ذوب بخشی ۵ تا ۱۵ درصدی گوشته ای گارنت لرزولیتی پدید آمده که دچار آلایش پوسته ای شده است. محیط پیدایش آنها نیز کمان پسابرخوردی حاشیه فعال قاره ای بوده است.

کلیدواژه ها:

اسپسارتیت ، لامپروفیر ، کمان پسا برخوردی ، منور