اولویت استفاده چندمنظوره از پوشش گیاهی مراتع کوهستانی کوهرنگ

با استفاده چندمنظوره از مراتع، می توان فشار چرا در مراتع را کاهش داد و گام مهمی، جهت حفظ اکوسیستم های مرتعی و ارتقاء خدمات اکوسیستمی مرتبط با آن ها، برداشت. ازاین رو، پژوهش حاضر باهدف مشخص نمودن اولویت استفاده چندمنظوره از پوشش گیاهی مراتع کوهستانی کوهرنگ از جنبه های چرای دام، پرورش زنبورعسل و بهره برداری از گیاهان دارویی، انجام شد. برای این منظور، کلاس هر یک از گونه های گیاهی برای انواع استفاده، مشخص گردید و با مقایسه کلاس های مختلف و لحاظ نمودن گونه های مرغوب (گیاهان کلاس I و II) برای چرای دام؛ اولویت استفاده از هرگونه، تعیین شد. در آخر، بر مبنای سهم انواع استفاده برای مجموع گونه های گیاهی موجود در ترکیب گیاهی، نسبت به نوع استفاده چندمنظوره از پوشش گیاهی، تصمیم گرفته شد. بر مبنای نتایج، ۱۷۸ گونه گیاهی متعلق به ۳۲ خانواده و ۱۳۸ جنس در ترکیب گیاهی منطقه، پراکنش دارند. از جنبه چرای دام، به ترتیب ۷۹/۱۱، ۲۱/۲۹، ۳۱/۴۸ و ۶۷/۱۰ درصد از گونه ها، دارای کلاس خوشخوراکی I، II، Ш قابل چرا و Ш غیرقابل چرا، می باشند.از نظر زنبور داری، گیاهان با جذابیت خوب (کلاس I)، جذابیت متوسط (کلاس II)، جذابیت کم (کلاس III قابل استفاده) و گیاهان بدون جذابیت (کلاس III بدون استفاده)، به ترتیب ۷۹/۱۱، ۹۴/۴۴،۴۹/۴ و ۷۶/۳۸ درصد از سهم گونه ها در ترکیب گیاهی را تشکیل می دهند. گونه های خوراکی و دارویی قابل استفاده حدود ۵۰ درصد ترکیب گیاهی را شامل می شوند که به ترتیب ۱۰/۱۹، ۸۵/۱۶، ۹۲/۱۲ و ۵۰ درصد از گونه ها، دارای کلاس مطلوبیت I، II، Ш قابل استفاده دارویی و Ш غیر قابل استفاده دارویی، می باشند. ضمن اینکه، ۵۳/۱۸ درصد گیاهان دارویی، قابل چرای دام هستند و در کلاس خوشخوراکی I و II ازلحاظ چرای دام قرار دارند. نتایج بیانگر آن است که بهره برداری از گیاهان دارویی در معیشت بهره برداران منطقه موثر است و با توجه به فنولوژی گونه های گیاهی و قطعه بندی مرتع، می توان در چارچوب استفاده چندمنظوره، از پوشش گیاهی بهره برداری کرد.

کلیدواژه ها:

اکوسیستم های مرتعی ، استفاده چندمنظوره ، زنبورداری ، گیاهان دارویی ، چرای دام