تحلیلی بر ساختارهای انسانی مورد نیاز برای توسعه فناوری اطلاعات در مناطق روستایی (مطالعه موردی: روستاهای استان خراسان رضوی)

امروزه تلاش برای فراهم کردن دسترسی همگانی به فناوری اطلاعات در مناطق روستایی مورد توجه بسیاری از کشورهای جهان قرار گرفته است و هر کدام راهکارهایی را بدین منظور به کار برده اند. اما راهکار غالب برای ایجاد دسترسی همگانی به اطلاعات و خدمات الکترونیکی در مناطق روستایی ایجاد مراکز ارتباط از راه دور یا مراکز فناوری اطلاعات است. در مقرر شده که در ده هزار روستای « تجهیز ده هزار مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی » ایران نیز براساس طرح کشور مرکز فناوری اطلاعات ایجاد شود. اما با توجه به تجارب جهانی، برای اینکه این مراکز بتوانند در توسعه روستایی نقش آفرین باشند، باید علاوه بر زیرساخت های فنی، زیرساخت های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، کالبدی و قانونی نیز در سطوح مختلف ملی، منطقه ای و محلی (روستا) فراهم باشد. از جمله زیرساخت های اجتماعی و فرهنگی که در بهره برداری مطلوب از فناوری اطلاعات موثر هستند؛ می توان به احساس نیاز به فناوری اطلاعات، آگاهی در مورد اثرات این فناوری، تمایل به هزینه کردن در این زمینه، باورهای فرهنگی مثبت و مهارت های پایه، انگلیسی و کامپیوتری اشاره نمود. در این تحقیق این ساختارهای انسانی لازم برای بهره برداری بهینه از فناوری اطلاعات با روش تحقیق توصیفی _ تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته و به منظور مشخص شدن وزن و اهمیت هر یک از این عوامل از نظر ۲۰ نفر از کارشناسان استفاده شد. همچنین تعداد ۳۵۰ نفر از جمعیت ۱۵ سال به بالای روستاییان استان خراسان رضوی به عنوان نمونه مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که بین وضعیت موجود روستاییان نمونه استان خراسان رضوی از نظر متغیرهای تمایل و مهارت تا سطح استاندارد مورد نظر کارشناسان برای بهره برداری بهینه از فناوری اطلاعات فاصله معناداری وجود دارد. بدین معنا که شرایط روستاییان از نظر این دو متغیر برای بهره برداری مطلوب از فناوری اطلاعات در سطح مناسبی نیست. اما بین متغیرهای احساس نیاز، آگاهی و باورهای فرهنگی روستاییان با سطح استاندارد مورد نظر کارشناسان فاصله معناداری وجود ندارد و این بدان معنی است که روستاییان استان خراسان برای استفاده از فناوری اطلاعات احساس نیاز کرده و باورهای فرهنگی غلط و مانع کاربرد این فناوری، در جامعه وجود ندارد. در ضمن نسبت به فواید و مضرات فناوری اطلاعات آگاهی نسبی را دارند. بنابراین هر گونه برنامه ریزی برای توسعه فناوری اطلاعات در مناطق روستایی باید با توجه به ضعف موجود در سطح مهارت های روستاییان و تمایل آنها برای سرمایه گذاری و هزینه کردن در این زمینه انجام شود.

کلیدواژه ها:

فناوری اطلاعات ، توسعه روستایی ، عوامل انسانی ، توسعه اطلاعاتی ، خراسان رضوی