تعیین عناصر الگوی آموزشی برای محیط یاددهی- یادگیری ارتباط گرایی

پیشینه و اهداف: در سال های اخیر، ظهور فناوری اطلاعات و ارتباطات دنیای آموزش را تحت تاثیر قرار داده است. چنان که به اذعان برخی صاحبنظران روش ها، الگوها و نظریه های قبلی یادگیری و آموزش قادر به تبیین یادگیری و آموزش در این عصر نیستند. نظریه ارتباط گرایی، از جمله نظریه های جدید عصر دیجیتال است که تلاش می کند با نگاهی متفاوت به تبیین امر یادگیری بپردازد. هدف این تحقیق، اکتشاف عناصر یک الگوی آموزشی مناسب محیط، مبتنی بر ارتباط گرایی در آموزش و یادگیری است.روش ها : تحقیق از نظر پارادایمی، کیفی و در بین انواع این نوع تحقیقات، تحلیل محتوای کیفی بود. جامعه تحقیق شامل مقالات علمی و پژوهشی مرتبط با آموزش و یادگیری ارتباط گرایی ۱۰ سال اخیر( ابتدای۲۰۱۳ تا انتهای ۲۰۲۲) موجود در ۴ بانک اطلاعاتی خارجی(۱) اریک(ERIC)، (۲) امرالد اینسایت(Emeraldinsight)، (۳) اسپرینگر(Springer)، (۴) ساینس دایرکت(ScienceDirect) با کلید واژه های مشخص، به تعداد ۵۹۲ اثر بود که بعد از بررسی اولیه، چکیده و متن کامل در دو مرحله و حذف موارد نامرتبط، به تعداد ۱۹۴مقاله تقلیل یافت. بعد از تنظیم مقالات باقی مانده و به شیوه نمونه گیری هدفمند، از بین این مقالات ۲۸ اثر مورد تحلیل قرار گرفت و به علت تکراری بودن کدهای به دست آمده و نیل به اشباع نظری، تحلیل باقی مانده مقالات جامعه مورد مطالعه، متوقف گردید. برای تحلیل متون، از کدگذاری آزاد با رویکرد استقرایی استفاده شد.یافته ها: از محتوای آثار مورد تحلیل، برای یک محیط یادگیری ارتباط گرا، سه لایه به نام «بنیان های نظری و فناورانه»، «اصول و مفروضه های ارتباط گرایی» و «شبکه های یادگیری» به عنوان مولفه های اصلی استخراج شد. لایه اول شامل ۱۴ نظریه، رویکرد، جنبش و تحولات فناورانه به عنوان زیرمولفه بود. هر یک از این نظریه ها، جنبش ها و رویکردها با اصول و مفروضه های خود دارای نفوذ مستقیم و غیرمستقیم بر لایه های بعدی هستند. لایه دوم به اصول، ویژگی ها و مفروضه های کلی و اختصاصی درباره پدیده های دانش، یادگیری و شبکه مرتبط بوده و زیر مولفه های آن، حاوی حقایقی هستند که لایه اجرایی محیط ارتباط گرا را به شدت متاثر ساخته و محیط یادگیری طراحی شده بر اساس این نظریه را از سایر نظریه ها متمایز می سازد. در این لایه، چهار زیر مولفه با عناوین(۱) اصول ارتباط گرایی زیمنس و دیگران، (۲) مفروضه های ارتباط گرایی درباره یادگیری، (۳) مفروضه های ارتباط گرایی درباره دانش، (۴) ویژگی ها و اصول شبکه/ محیط یادگیری نیز مشخص شد. در لایه سوم، شبکه ها قرار گرفته اند که هر شبکه، دارای ۹ زیر مولفه به نام (۱) انواع تکالیف، اقدامات و فعالیت های یادگیری( به ۶ شکل همپوشان همکاری، تعامل، ارزشیابی، ارتباط برقرار کردن، درگیر شدن و مشارکت کردن) (۲) نقش معلم (۳) نقش دانش آموز (۴) مکان/ محل یادگیری (۵) مراحل/ گام های یادگیری (۶) سطوح یادگیری (۷) مهارت های مورد نیاز (۸) مواد/ منابع/ ضمائم/ رسانه ها یا گره های یادگیری (۹) ساخت شبکه های جدید است.نتیجه گیری: نتایج تحقیق نشان داد که محیط یادگیری ارتباط گرا یک محیط باز، غیرهدفمند، آشوبی و فاقد چارچوب سازمان یافته و عناصر ثابت است. محیط عملیاتی یادگیری ارتباط گرا، متاثر از دو سطح نظری و مفروضه های اساسی بعنوان لایه است. نظریه ها، بعنوان لایه اول، بنیان های نظری و فناورانه ارتباط گرایی است که مانند یک چتر بر دو لایه دیگر تسلط دارند و تعیین کننده مفروضه ها و فعالیت های این محیط هستند. مفروضه ها و اصول ارتباط گرایی که بعنوان لایه دوم این محیط تلقی می شوند، لایه سوم را تحت تاثیر قرار داده و چارچوب و انواع فعالیت های علمیاتی این محیط را تعیین می کنند. در لایه سوم نیز، مولفه های اصلی یادگیری و چگونگی وقوع این مهم دیده شده است. زیر مولفه های لایه سوم یعنی شبکه، عناصر حداکثری اکتشافی برای یک شبکه یادگیری بوده و ممکن است تعداد آن ها در شبکه های مختلف کاهش پیدا کند.

کلیدواژه ها:

ارتباط گرایی ، عناصر ، الگوی آموزشی ، الگوی طراحی