خوش بینی دیوید هیوم در قبال حضور دین در زندگی آدمی

آیا هیوم می کوشید بشریت را به تمامه از یوغ دین و گرایشات دینی رها سازد؟ اغلب چنین می انگارند. مقاله حاضر ضمن بیان مناقشه-برانگیز بودن فرض رایج، می خواهد نشان دهد رویکرد هیوم نسبت به حضور دین در زندگی آدمی، لااقل در شکل حداقلی و ناگزیر آن، یک رویکرد خوش بینانه است. زیرا این فیلسوف، در درجه نخست، بلند پروازی برای تنزیه به تمامه بشریت از تمام اشکال دین را، به عنوان مثالی ناگوار از خیره سری فلسفی، رها کرده است. ثانیا، به رغم ملاحظات طبیعت گرایانه هیوم درخصوص منشاء و ریشه های دین تنها راه ما در برابر منشاء، علل و محرک دین نوعی سکوت و یا پذیرش منفعلانه آن نیست. دو فقره متاخر چیزی است که ما از آن با عنوان خوش بینی معتدل هیوم نسبت به حضور دین در زندگی آدمی یاد کرده ایم. *این مقاله از طرح پسادکتری دانشگاه تبریز با شماره قرارداد ۹۴۰ به تاریخ  ۱۴/ ۱۲/ ۱۴۰۰ و مصوبه هیات رئیسه به شماره ۴۳ و تاریخ ۱۶/۱۲/۱۴۰۰ استخراج گردیده است. مایل هستیم از دانشگاه تبریز به دلیل حمایت سازمانی آن در راه ­اندازی دوره پسادکتری تشکر بکنیم.

کلیدواژه ها:

بدبین افراطی ، خوش بین معتدل ، مباحث مابعدالطبیعی ، دین ، دیوید هیوم