تبارشناسی و بررسی سیر تحول معنایی واژه ی معرب «عفریت» در قرآن کریم

سال انتشار: 1402
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: عربی
مشاهده: 203

فایل این مقاله در 32 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_LITST-53-105_004

تاریخ نمایه سازی: 18 مهر 1402

چکیده مقاله:

موضوع پژوهش حاضر تبارشناسی و بررسی سیر تحول معنایی «عفریت»از واژگان تک کاربرد و معرب قرآن کریم میباشد که در پژوهشهای پیشین مغفول یا ناتمام مانده است. فرضیه اساسی پژوهش اینکه نقش تبارشناسی تاریخی واژگان را در سیر دقیق تحول معنایی آن نمیتوان نادیده انگاشت. هدف پژوهش کشف و تحلیل خاستگاه تاریخی و تبار نخستین این واژه ، سیر تحول معنایی آن و کاربست تاریخیاش در بافت آیات قرآن کریم است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و تاریخی است. دستاورهای مهم آن عبارتند از: ا - تبار واژگانی عفریت، همان واژه فارسی «آفرید» است. این واژه خود از پیکرهی لغوی«دیوآفریده»گرفته شده و سرانجام همه ویژگیهای پیکرهی لغوی بر قامت "عفریت " نشسته است. ب-خاستگاه اندیشگانی این واژه تفکرات مذهبی و اساطیری ایرانیان باستان و در نتیجه دارای بار معنایی فکری – معرفتی است. ج- کاربست تاریخی واژه و گذار از زبان فارسی به عربی، آن را در پیوند با عقیده به موجودی همچون «جن» نزد عرب قرار داده تا چنین سیر تحول و تقارن معناییای را تجربه کند .واژگان کلیدی: واژگان معرب، تبارشناسی ، تحول معنایی، کاربست تاریخی، عفریت، دیو آفریده، جن.

نویسندگان

مجتبی نوروزی

استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، ایران

حسن اعظمی خویرد

استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه تهران، ایران

مهناز تفقدی

کارشناس ارشد دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، مشهد، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • ابن ابی حاتم، عبد الرحمن بن محمد، (۱۴۱۹ه)، تفسیر القرآن ...
  • ابن اثیر، مبارک بن محمد، (۱۴۲۱ه)، النهایه فی غریب الحدیث ...
  • ابن فارس، احمد بن زکریا، ( ۱۴۰۴ه)، معجم مقاییس اللغه، ...
  • ابن منظور، محمد بن مکرم، ( ۱۴۱۴ه)، لسان العرب، بیروت: ...
  • بغوی، حسین بن مسعود، (۱۴۲۰ه)، معالم التنزیل فی تفسیر القرآن، ...
  • بیضاوی، عبدالله بن عمر، (۱۴۱۸ه)، انوار التنزیل و اسرار التاویل، ...
  • ثعلبی نیشابوری، ابو اسحاق احمد بن ابراهیم، (۱۴۲۲ه)، الکشف و ...
  • حائری تهرانی، میر سید علی، ( ۱۳۷۷ه. ش)، مقتنیات الدرر ...
  • راغب اصفهانی، حسین بن محمد، (۱۴۱۲ه)، المفردات فی غریب القرآن، ...
  • زمخشری، محمود، (۱۴۰۷ه)، الکشاف عن حقایق غوامض التنزیل، بیروت: دار ...
  • الشبلی الدمشقی الحنفی، محمد بن عبد الله، (لا تا)، آکام ...
  • صادقی تهرانی، محمد، (۱۳۶۵ه. ش)، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن، ...
  • طباطبایی، محمد حسین، (۱۴۱۷ه)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: جامعه ...
  • طبرسی، احمد بن علی، (بی تا)، الاحتجاج»، تصحیح محمد باقر ...
  • طبرسی، فضل بن حسن، (۱۳۷۲ه. ش)، مجمع البیان فی تفسیر ...
  • طوسی، محمد بن حسن، (۱۳۸۸ه. ش)، الامالی، ترجمه صادق حسن ...
  • طریحی، فخرالدین، (۱۳۷۵ه. ش)، مجمع البحرین، تهران: مرتضوی ...
  • عباس، دلال (۲۰۲۱م)، افتتاحیه العدد الثانی بعد المئه، مجله الدراسات ...
  • فخر الدین رازی، ابو عبدالله محمد بن عمر، (۱۴۲۰ه)، مفاتیح ...
  • فراء، ابو زکریا یحیی بن زیاد، (لا تا)، «معانی القرآن»، ...
  • فراهیدی، خلیل بن احمد، (۱۴۱۰ه)، کتاب العین، قم: انتشارات هجرت ...
  • فیض کاشانی، ملا محسن، (۱۴۱۵ه)، تفسیر الصافی، تهران: انتشارات الصدر ...
  • فیومی، احمد بن محمد، (۱۴۱۴ه)، المصباح المنیر فی غریب الشرح ...
  • مجلسی، محمد باقر، (۱۴۳۰ه)، خزانه البحار فی شفا بالقرآن و ...
  • مصطفوی، حسن، (۱۳۶۰ه. ش)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: ...
  • منابع فارسی:آقا گل زاده، فردوس؛ و حسین داوری، (۱۳۸۸ه. ش)، ...
  • ابراهیمی، معصومه، (۱۳۹۲ه. ش)، "بررسی سیر تحول مفهومی دیو در ...
  • پاکتچی، احمد، (۱۳۸۷ه. ش)، "آشنایی با مکاتب معنیشناسی معاصر"، نامه ...
  • پالمر، فرانک، ر (۱۳۸۱ه. ش)، نگاهی تازه به معنیشناسی، ترجمه ...
  • جفری، آرتور، (۱۳۸۶ه. ش)، واژههای دخیل در قرآن مجید، ترجمه ...
  • رازی، مهشاد، (۱۳۸۶ه. ش)، "حدوث و قدم در تکوین فلسفه ...
  • زمردیان، رضا، (۱۳۵۳ه. ش)، "بحثی پیرامون معنیشناسی"، مجله دانشکده ادبیات ...
  • زمردی، حمیرا، زهرا نظری، (۱۳۹۰ه. ش)، "رد پای دیو در ...
  • شریفی، سهیلا و مولوی وردنجانی، آرزو (۱۳۸۷ه. ش)، "پربسامدترین روابط ...
  • صفوی، کورش، (۱۳۸۷ه. ش)، درآمدی بر معنیشناسی، چاپ سوم، تهران، ...
  • عفیفی، رحیم، (۱۳۷۴ه. ش)، اساطیر و فرهنگ ایرانی در نوشته ...
  • عیوضی، رشید، (۱۳۵۵ه. ش)، "مظاهر شر تازی در فرهنگ ایرانی"، ...
  • فردوسی، ابوالقاسم، (۱۳۱۵ه. ش)، شاهنامه، به تلاش مجتبی مینوی، عباس ...
  • قرشی، علی اکبر، (۱۳۷۱ه. ش)، قاموس قرآن، ج۶، تهران: دار ...
  • متینی، جلال، (۱۳۶۳ه. ش)، "روایتی دیگر از دیوان مازندران"، ایران ...
  • مکارم شیرازی، ناصر، (۱۳۷۴ه. ش)، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه ...
  • منصوری، یدالله، (۱۳۸۴ه. ش)، بررسی ریشه شناختی فعلهای زبان فارسی: ...
  • هرن، پاول، هانریش هوبشمان، (۱۳۹۳ه. ش)، فرهنگ ریشهشناسی فارسی، ترجمه ...
  • «یسنا»، گزارش ابراهیم پور داوود، (۱۳۳۷ه. ش)، به کوشش بهرام ...
  • یعقوبیان، محمد حسن، (۱۳۹۴ه. ش)، "بررسی تطبیقی تصویر شیطان در ...
  • منابع لاتین:Murphy , G. L. , (۲۰۰۳) , Ecological Validity ...
  • نمایش کامل مراجع