بررسی انتشارپذیری یون نیترات در خاک ماسه ای با استفاده از مدل HYDRUS-۱D

افزایش استفاده از کودهای ازته به دلیل پویایی زیاد نیترات در خاک تهدیدی جدی برای آب­های زیرزمینی و درنتیجه سلامت انسان است. هدف از این پژوهش بررسی مقادیر انتشارپذیری نیترات در خاک­های ماسه­ای درشت، متوسط و ریز در فواصل انتقال ۲۰، ۴۰ و ۸۰ سانتی­متری در شرایط آزمایشگاهی با مدل HYDRUS-۱D می­باشد. بدین منظور محلول نمک خالص نیترات پتاسیم به عنوان آلاینده پایدار تحت رژیم ماندگار با غلظت ۱۶۰ میلی­گرم بر لیتر به ستون­های خاک اضافه شد، سپس به منظور استخراج پارامترهای موردنیاز برای رسم منحنی رخنه غلظت نیترات خروجی در حجم­های تخلخل متفاوت اندازه­گیری و منحنی رخنه برای هر ستون رسم گردید. نتایج نشان داد با افزایش اندازه ذرات خاک انتشارپذیری افزایش می­یابد. همچنین با افزایش متوسط فاصله انتقال در ماسه درشت و متوسط، مقدار انتشارپذیری نیترات بیش­تر شد. اما در ماسه ریز مقدار انتشارپذیری با افزایش فاصله انتقال کاهش یافت. مقادیر انتشارپذیری برای ماسه ریز از ۵۰/۳۰ تا ۵۵/۴۲ سانتی­متر، ماسه متوسط ۰۶/۵۷ تا ۵۱/۶۸ سانتی­متر و ماسه درشت ۰۸/۶۸ تا ۲۶/۹۷ سانتی­متر، محاسبه شد. درصد متوسط خطای مدل (Er) در تخمین پارامتر ضریب انتشارپذیری برای خاک ماسه­ای ریز کم­تر و مقدار ضریب تعیین (R۲) در آن نسبتا بیش­تر از خاک­های ماسه­ای درشت و متوسط به­دست آمد که به معنای پایین­تر بودن روند کلی مقدار خطا و بالاتر بودن دقت در شبیه­سازی انتقال نیترات در این مدل برای خاک ماسه­ای ریز می­باشد.

کلیدواژه ها:

فاصله انتقال ، منحنی رخنه ، خاک ماسه ای همگن ، انتقال آلاینده