بررسی قاعده اعتبار امر مختوم در حقوق کیفری ایران

اعتبار امر مختوم از اصول اساسی و پذیرفته شده در علم حقوق است که حقوقدانان نیز متفقا به آن اعتقاد دارند. بررسی اعتبار مختومه در قوانین دادرسی کیفری، کمتر مورد عنایت واقع شده، با وجود حکومت قواعد آمره ناچیز در این خصوص قاضی در مقام رسیدگی و صدور رای محکوم و انعطاف پذیر، جهت پیشبرد و تحقق رسیدگی عادلانه با محدودیت روبروست. چه در قواعد و چه در جریان رسیدگی و نهایتا در صدور رای این عرصه وسعت بیشتر داشته و در دادرسی و قواعد شکلی، نظم دادرسی و فصل خصومت جایگاه والایی دارد. توجه به شرایط تحقق این قاعده و آثار آن تمایز بین امر محتومه کیفری و مدنی، دامنه شمول آن را در حقوق و تاثیرگذاری آن در مباحث آیین دادرسی و نتایج دعاوی، باعث توجه حقوقدانان به این موضوع شده است. مجموع یافته و نتایج این تحقیق نشان داده است تصمیم دادگاه و دادسرا در امور کیفری دارای اعتبار امر مختوم مطلق و نوعی می باشد. اصلی ترین شرایط اعتبار امر مختوم (وحدت سبب، موضوع و شخص)، در حقوق کیفری نیز مطرح می شود اما با حقوق مدنی متفاوت است. که هر گونه اظهار نظر قطعی در مورد متهم اعم از آن که در قالب حکم یا قرار باشد اعتبار امر مختوم را خواهد داشت و نمی توان مجددا به همان اتهام شخص را تحت تعقیب کیفری قرار داد. و برای تحقق اعتبار امر مختوم شرط مربوط به وحدت موضوع از اهمیت زیادی برخوردار است.

کلیدواژه ها:

امر مختوم کیفری ، تعقیب ، دادرسی ، اجرای مجازات ، اعاده دادرسی.