ارزیابی مدل هیدرولوژیک SWAT در شبیه سازی بیلان آب در حوضه های آبریز مناطق نیمه-خشک (مطالعه موردی: حوضه آبریز زاینده رود)

شبیه سازی و برآورد مولفه های بیلان آب از جمله اقدامات مورد نیاز جهت برنامه ریزی و مدیریت پایدار منابع آب در سطح حوضه های آبریز می باشد. مدل SWAT یکی از مدل های نیمه توزیعی برای شبیه سازی حوضه آبریز است که به نحو مطلوبی از ویژگی های فیزیکی حوضه برای محاسبه بیلان آب استفاده می کند. در پژوهش حاضر از این مدل جهت شبیه سازی بیلان آب درحوضه آبریز زاینده رود استفاده شده است. با وجود این که در زمینه استفاده از این مدل در بررسی های مربوط به حوضه های آبریز مطالعات گسترده ای انجام گرفته است ولی به دلیل ناکافی بودن و دقت پایین اطلاعات مکانی از جمله نوع خاک، نوع کاربری اراضی، همچنین پراکندگی و تعداد ایستگاه های هواشناسی و هیدرومتری مورد استفاده جهت واسنجی و اجرای مدل، لزوم مطالعات دقیق تر در این زمینه به نظر می رسد. از این رو، از اطلاعات ۲۷ کلاس کاربری اراضی، ۵۷ کلاس بافت خاک و ۲۷ ایستگاه هواشناسی شامل داده های روزانه بارش و دمای حداقل و حداکثر استفاده گردید. همچنین تحلیل حساسیت، واسنجی (۲۰۰۰- ۲۰۰۶) و صحت سنجی (۲۰۰۷- ۲۰۰۹) مدل با استفاده از الگوریتم SUFI۲ در برنامه SWAT-CUP و با بکارگیری از داده های ۶ ایستگاه هیدرومتری به صورت ماهانه انجام شد. نتایج حاصل از بکارگیری از این مدل واسنجی شده در حوضه آبریز زاینده رود نشان داد که از کل بارش سالانه ورودی به حوضه ۹۸/۶۵ درصد به صورت تبخیر و تعرق از حوضه خارج می گردد که دارای بیش ترین سهم در میان اجزای بیلان آب می باشد. همچنین رواناب سطحی با ۱۵ درصد، جریان آب زیرزمینی با ۷/۱۳ درصد، جریان جانبی با ۵/۱ درصد و تغذیه آبخوان عمیق با ۸/۰ درصد به ترتیب سایر بخش های بیلان آب را در این حوضه تشکیل می دهند.

کلیدواژه ها:

الگوریتم SUFI۲ ، تحلیل حساسیت ، صحت سنجی ، واسنجی ، SWAT-CUP