بررسی تاثیر تغییر اقلیم و فعالیت های انسانی بر ناایستایی خشکسالی

به دلیل پیچیدگی و تنوع خشکسالی (شامل خشکسالی های هواشناسی ، هیدرولوژیکی ، کشاورزی و اقتصادی - اجتماعی ) شاخص های مختلفی ، برای توصیف و ارزیابی کمی آن پیشنهاد شده است . وقوع تغییر اقلیم و مداخلات انسانی ، رفتار متغیرهای آب و هواشناسی در سرتاسر جهان را دست خوش تغییرات زیادی کرده است . هدف مقاله حاضر آنست که ضمن تبیین انواع خشکسالی و مهمترین شاخص های آن در شرایط ایستا، ضرورت بررسی مساله ناایستایی متغیرهای آب و هواشناسی تشریح گردد. در ادامه ، انواع مختلف ناایستایی در سیستم های منابع آب تبیین و در پایان، مهمترین عوامل محرک ناایستایی در وقوع خشکسالی تشریح می گردد. نتایج پیشینه پژوهش ها نشان می دهد که طی سالهای اخیر، شدت و بزرگی پدیدههای حدی (سیل ، خشکسالی و موج گرمایی ) و نیز خسارات جانی و مالی متعاقب آن افزایش یافته است . همچنین ، عوامل ایجاد ناایستایی در سری های زمانی متغیرهای آب و هواشناسی به دو دسته محرکهای طبیعی و انسانی قابل تفکیک هستند . تغییر اقلیم ، گرمایش جهانی ، تغییر الگوهای بارش، رژیم های دمایی و تبخیر و تعرق، کاهش رطوبت نسبی ، افزایش سرعت باد، ذوب برف، یخچالهای طبیعی ، فوران آتشفشانی ، ذرات معلق در هوا و نیز الگوهای دور پیوند اقلیمی از مهمترین محرکهای طبیعی محسوب می شوند . فعالیت های انسانی به عنوان محرک مصنوعی در وقوع خشکسالی شامل برداشت بی رویه منابع آب، توسعه صنعت و کشاورزی ، دامپروری ، تغییرکاربری /پوشش اراضی هستند که می توانند فرآیندهای هیدرولوژیکی را تغییر و بر ناایستایی خشکسالی تاثیرگذار باشند. نتایج کلی مرور این پژوهش ها نشان می دهد که در نظر گرفتن عوامل ناایستایی در شاخص های خشکسالی ، باعث پایش دقیق تر ویژگی های خشکسالی می شود.

کلیدواژه ها:

پدیده های حدی ، خشکسالی ، شرایط ناایستا ، محرکهای طبیعی و انسانساز.