مقایسه مدل های نسبی و توازن جرمی در برآورد فرسایش و رسوب به روش رادیونوکلئوید سزیم-۱۳۷ در منطقه اردل چهارمحال و بختیاری

فرسایش خاک و تخریب اراضی از مشکلات اساسی برای توسعه و حفاظت منابع محیطی هستند. بنابراین به دست آوردن اطلاعات کمی معتبر از سرعت و وسعت جهانی فرسایش خاک یک نیاز ضروری است. استفاده از سزیم-۱۳۷، برای مطالعات فرسایش و رسوب خاک یکی از روش های شناخته شده جهانی است. این تحقیق به منظور تخمین فرسایش و رسوب خاک با استفاده از روش سزیم- ۱۳۷ و مدل های نسبی، توازن جرمی۱ و توازن جرمی ۲ در منطقه اردل چهارمحال و بختیاری صورت گرفته است. نمونه برداری خاک به صورت شبکه بندی منظم در ابعاد ۲۰*۲۰متر انجام شد. جهت اندازه گیری سزیم-۱۳۷، ۵۰۰ گرم از هر نمونه خاک داخل ظرف پلاستیکی استاندارد شمارش ریخته شد و توسط دستگاه اسپکترومتری اشعه گاما مورد اندازه گیری قرار گرفت. موجودی سزیم اندازه گیری شده در نقاط نمونه برداری شده در دامنه ۲۴۵-۴۷۴۴ بکرل بر متر مربع متغیر بود. میزان ریزش سزیم در نقطه مرجع ۲۱۳۰ بکرل بر متر مربع اندازه گیری شد. میانگین فرسایش خاک در منطقه مورد مطالعه با استفاده از مدل های نسبی، توازن جرمی ۱ و توازن جرمی ۲ به ترتیب ۹/۲۰، ۸/۲۹ و ۱/۲۰ تن در هکتار در سال محاسبه شد. نتایج کلی این تحقیق نشان داد که اراضی تپه ماهوری منطقه اردل استان چهار محال و بختیاری دچار فرسایش خاک نسبتا بالائی هستند. مقدار نسبت تحول رسوب محاسبه شده توسط سه مدل نشان می دهد که بخش اعظمی از ذرات فرسایش یافته مجددا در منطقه مورد مطالعه رسوب می کند. مقایسه نتایج سه مدل مورد مقایسه نشان داد که مدل های توازن جرمی میزان فرسایش را بیشتر از مدل نسبی برآورد می کند. تفاوت بین این دو مدل بیشتر در جایی که سرعت فرسایش خاک بالا بوده واضح تر است و در صورتی که در نقاطی که میزان فرسایش کمتر بوده، تقریبا تفاوتی دیده نمی شود.

کلیدواژه ها:

. ، ۱۳۷Cs radionuclide ، Ardal district ، Charmahal and Bakhtiari Province ، Soil erosion/deposition rates