مضامین دینی و اخلاقی در غزلیات مفتون همدانی

سید میرآقا متخلص به مفتون همدانی (۱۲۶۸-۱۳۳۴ه.ش) از شاعران سرآمد معاصر است که از او دیوانی حجیم به جای مانده و مهارت و شهرت وی در غزلسرایی است. مفتون پهلوانی نامی در رشته ی ورزش باستانی بود، از این رو روحیه ای جوانمرد داشت. در شعر مفتون مضامین تعلیمی و آموزه ی دینی و اخلاقی فراوانی به چشم می خورد. در این جستار به شیوه ی توصیفی، تحلیلی و استنادی، مضامین و درون مایه های دینی و اخلاقی در غزلیات دیوان مفتون همدانی در دو محور فضائل و رذایل اخلاقی بررسی و ارزیابی می شود. تبیین فضائل اخلاقی چون محبت، تواضع و فروتنی، قناعت، خاموشی و رازداری، صلح و آشتی، رضا، رعایت ادب، عفو و گذشت، و رذایل اخلاقی چون جاه طلبی، خودبینی و غرور، ریاکاری، آزار دیگران، شهوت پرستی، بدحسابی، ظلم و ستم و... به روش توصیفی صورت گرفته است. نمایی کلی از اشارات شاعر به مفاهیم اخلاقی نشان می دهد که در غزلیات بررسی شده، ۱۱۹ بار به فضایل اخلاقی و ۲۶ بار به رذایل توجه شده است.

کلیدواژه ها:

غزلیات مفتون ، دیوان مفتون همدانی ، مضامین دینی ، اخلاق ، فضائل ، رذائل