بررسی اثر سمیت فلز مس بر خصوصیات رشدی، فیزیولوژیک و مورفولوژیک گندم نیای وحشی آژیلوپس تائوشی (Aegilops tauschii)

مقدمه: فلزات سنگین به گروهی از فلزات یا شبه فلزات اطلاق می شود که چگالی اتمی آن ها بیشتر از ۴ یا ۵ گرم بر سانتیمتر مکعب است. آنچه که امرزوه باعث نگرانی در مورد آلودگی های محیط زیست شده است، تجمع مواد زائد شیمیایی در خاک می‎باشد. مس اگرچه یک عنصر ریزمغذی برای گیاهان محسوب می شود، اما در غلظت های بالا سمی است. این عنصر باعث تاثیر بر خصوصیات ساختاری، مورفولوژیک، فیزیولوژیک و بیوشیمیایی در گیاهان می گردد. امروزه از تکنیک گیاه پالایی به عنوان یک روش مناسب برای پاک سازی و زدودن آلودگی های آب، خاک و هوا استفاده می کنند. بیش از ۴۰۰ گونه گیاه بیش انباشتگر، شناسایی شده است.مواد و روش ها: در این پژوهش به­منظور بررسی اثر فلز سنگین مس بر برخی از پارامترهای فیزیولوژیک، مورفولوژیک و بیوشیمیایی گیاه آژیلوپس تائوشی، اثر غلظت های مختلف مس (صفر، ۵، ۲۵ و ۱۲۵ میکرومولار) بر ۳۷ ژنوتیپ آژیلوپس تائوشی در قالب طرح آگمنت در گلخانه دانشکده علوم دانشگاه رازی مورد بررسی قرار گرفت.یافته ها: نتایج نشان داد که با افزایش غلظت مس، میزان کلروفیل b، کاروتنوئید، پایداری غشاء سلول، قطر دانه، محتوای نسبی آب برگ، آب حفظ شده برگ و عملکرد تک بوته کاهش پیدا کردند؛ درحالی که کلروفیل کل، کلروفیل a، کربوهیدرات، پرولین، تلفات نسبی آب برگ، طول ریشه و وزن ریشه به طور معنی دار افزایش یافتند. از نظر پارامترهای بیوشیمیایی، ژنوتیپ های ۱۱، ۵۸ و ۸۵ با داشتن بیشترین مقادیر شاخص های مورفولوژیک، فیزیولوژیک و بیوشیمیایی مقاوم به فلز مس بودند که در بین آنها ژنوتیپ ۵۸ با بیشترین میزان عملکرد به عنوان ژنوتیپ مقاوم شناخته شد.ژنوتیپ های ۲۳، ۲۸، ۳۰، ۵۲، ۹۹ و ۱۲۳ بیشتر از بقیه ژنوتیپ ها تحت تنش مس قرار گرفتند، که در بین آنها ژنوتیپ ۹۹ با کمترین عملکرد به عنوان حساسترین ژنوتیپ معرفی می گردد..نتیجه گیری: با توجه به نتایج به دست آمده، به نظر می رسد که برخی ژنوتیپ های گیاه آژیلوپس تائوشی مقاوم به فلز سنگین مس بوده و می­توان آن ها را جهت گیاه­پالایی در مناطق آلوده به مس توصیه نمود.

کلیدواژه ها:

آژیلوپس تائوشی ، بیش انباشتگر ، گیاه پالایی ، مس