اثر تناوب زراعی و مدیریت بقایای گندم بر عملکرد دانه ذرت سینگل کراس ۷۰۴ و برخی خصوصیات خاک

به منظور بررسی اثر تناوب زراعی و مدیریت بقایای گندم بر عملکرد ذرت دانه ای رقم سینگل کراس ۷۰۴ و برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در نظام کشت دو گانه آزمایشی در محل مزرعه تحقیقاتی ارزوئیه وابسته به مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان در سال های ۸۲-۱۳۷۹ انجام شد. در این تحقیق بقایای گندم با چهار سطح (۱- حفظ بقایا، ۲- سوزاندن و حفظ بقایا به صورت یک سال در میان، ۳- جمع آوری بقایا، ۴- سوزاندن بقایا) به عنوان کرت های اصلی و تناوب به عنوان کرت های فرعی در سه سطح (۱- گندم - پنبه، گندم - ذرت ۲- گندم - ذرت، گندم - ذرت ۳- گندم - سویا، گندم - ذرت) به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار مورد ارزیابی قرار گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده، اثر روش های مختلف استفاده از بقایای گندم بر عملکرد و اجزاء عملکرد دانه ذرت، درصد پروتئین دانه، ماده آلی خاک، وزن مخصوص ظاهری خاک و فسفر قابل جذب خاک غیر معنی دار ولی بر پتاسیم قابل جذب خاک معنی دار بود. با این وجود عملکرد دانه ذرت در تیمار حفظ بقایای گندم ۱۱۵۰ کیلوگرم در هکتار نسبت به تیمار سوزاندن بقایا برتری داشت. تیمار حفظ بقایای گندم با ۰.۶۵ درصد ماده آلی و تیمار سوزاندن بقایا با ۰.۵۹ درصد ماده آلی به ترتیب واجد بیشترین و کمترین ماده آلی در خاک بودند. از لحاظ پتاسیم قابل جذب خاک، تیمار سوزاندن بقایا با دارا بودن ۲۰۴.۹۵ میلی گرم در کیلو گرم پتاسیم قابل جذب نسبت به تیمار حفظ بقایای گندم (۱۸۰.۰۴ میلی گرم در کیلو گرم ) و تیمار جمع آوری بقایای گندم (۱۷۸.۴۸ میلی گرم در کیلو گرم ) برتری داشت. تاثیر عامل تناوب بر عملکرد و اجزا عملکرد دانه غیرمعنی دار ولی بر فسفر و پتاسیم قابل جذب خاک معنی دار بود. پنبه در تناوب در مقایسه با کشت ممتد ذرت بعد از گندم از مقدار فسفر و پتاسیم بیشتری برخوردار بود. بر اساس نتایج به دست آمده و با توجه به فقر مواد آلی خاک و درجه حرارت بالای محیط در کشت تابستانه منطقه ارزوییه توصیه می شود. ضمن حفظ بقایای گندم در خاک، تناوب پنبه و ذرت بعد از برداشت گندم انجام شود. همچنین پیشنهاد می شود چنین آزمایشاتی برای یک دوره ده ساله مورد مطالعه قرار گیرد تا بتوان اثر عوامل مذکور را در خاک و گیاه به طورکامل و دقیق تر مورد بررسی قرار داد.

کلیدواژه ها:

تناوب زراعی ، بقایای گندم ، ذرت دانه ای ، عملکرد دانه ، خصوصیات خاک