واکنش غیرخطی تورم به نرخ ارز موثر حقیقی در ایران

چکیده گستردهمعرفی:نرخ ارز، متغیری است که تکانه های اقتصادی بین المللی را به اقتصاد داخلی منتقل می کند. در کشورهایی مانند ایران که نر خ تورم بالا را تجربه می کنند و تولید ناخالص داخلی اشان همانند مخارج مصرفی از وابستگی بیشتری به واردات و جریان های سرمایه ای خارجی برخوردار است، تغییرات نرخ ارز و اثرات آن نیازمند این است که با دقت بیشتری توسط سیاست گذاران و پژوهشگران اقتصادی رصد شود. با توجه به اهمیت تورم در مباحث نظری و نیز بالا بودن نرخ تورم در برخی از کشورهای درحال توسعه، بررسی تاثیر نرخ ارز بر تورم مورد توجه اقتصاددانان علاقه مند به موضوعات اقتصاد پولی و اقتصاد بین الملل بوده است.رفتارهای غیرخطی در اثرگذاری نرخ ارز بر تورم می تواند در شرایطی که الگوی اقتصادسنجی به صورت خطی برآورد می شود تخمین های خلاف واقع از ضریب نرخ ارز ارایه کند. در این شرایط می توان پذیرفت که وضعیت تورم و نرخ آن می تواند بر پاسخ عوامل اقتصادی به تکانه ی نرخ ارز تاثیر بگذارد. در حقیقت، قیمت های داخلی ممکن است به علت تورم پایین و باثبات به یک تکانه ی نرخ ارز واکنش نشان ندهند. اما اگر تورم بالای سطح آستانه اش باشد آن ها به تکانه های مشابه واکنش نشان می دهند.با وجودی که مطالعات انجام شده بیشتر بر اندازه گیری میزان اثرگذاری نرخ ارز بر سطح قیمت ها متمرکز شده است، اما بررسی امکان وجود یک و یا بیشتر از یک حد آستانه ای در اثرگذاری نرخ ارز از اهمیت و جایگاه متفاوتی برخوردار است. زیرا ممکن است واکنش سیاست گذاران پولی کشور به میزان اثرگذاری نرخ ارز از یک حد آستانه ای وابسته باشد. در حقیقت، این امکان وجود دارد که آن ها نوسانات نرخ ارز و تاثیر آن بر قیمت های داخلی را تا سطحی از نرخ ارز برای اقتصاد کشور، مهم قلمداد نکنند. در صورتی که اگر نرخ ارز از یک سطح آستانه ای معینی فراتر رود به استنباط آن ها به اقتصاد کشور و همچنین رفاه مردم آسیب جدی وارد می کند، بنابراین لازم بدانند که در این شرایط در بازار ارز دخالت کنند. متدولوژی:یکی از دلایل واکنش غیرخطی تورم، ماهیت غیرخطی روند نرخ ارز است. در حقیقت، از نظر هندسی، از بین تمام مسیرهای زمانی نرخ ارز، احتمال مسیر خطی بین هر دو نقطه ی زمانی، بسیار اندک است. برآیند تاثیر همه ی تعیین کننده های نرخ ارز، در تغییرات آن نمایش داده می شوند. در این جا توجه به دو نکته بسیار مهم است. نخست این که اثرات متقابل تعیین کننده های نرخ ارز می تواند تاثیر هر یک از تعیین کننده ها را تحت الشعاع خود قرار دهد. دوم، اهمیت ارز، به خصوص در کشورهای در حال توسعه و نقش کلیدی آن بین بازارهای ارزی و مالی، نرخ ارز را به یک متغیر هوشمند تبدیل نموده است، که از طریق فرایند یادگیری[۱]، به تصحیح اشتباهات در نرخ بعدی می پردازد. از این رو، انتظار می رود که مسیر نرخ ارز در طی زمان، غیرخطی باشد.هدف مقاله حاضر، آزمون یک مدل غیرخطی است که واکنش تورم به نرخ ارز موثر حقیقی در ایران را تخمین می زند. به منظور بررسی اثرات آستانه ای نرخ ارز بر تورم در ایران، با پیروی از پاسدل و تیکا[۲] (۲۰۰۹) الگوی زیر مورد استفاده قرار گرفت:                 که در آن، تورم (π) تابعی از نرخ ارز موثر حقیقی ( ) است. متغیر  یک متغیر دامی (ساختگی) است،   است اگر نرخ ارز موثر حقیقی ( ) برابر یا بزرگتر از آستانه ( ) باشد و   است اگر نرخ ارز موثر حقیقی ( ) کوچکتر از آستانه ( ) باشد. یافته­ها:یافته ها براساس داده های سری زمانی برای دوره ی زمانی ۱۳۹۶-۱۳۵۰ و روش رگرسیون آستانه ای (TR) نشان می دهد که نرخ ارز موثر حقیقی ۲۷/۶۱۶۰ ریال به عنوان یک آستانه عمل کرده است.  به عبارت دیگر، براساس مقدار آستانه ی فوق، مقدار برآورد شده نشان می دهد که ضریب نرخ ارز  تا حدودی از رژیم اول به رژیم دوم افزایش یافته است. نتیجه:با عنایت به این که حفظ ارزش پول ملی از جمله مهم ترین وظایف بانک مرکزی محسوب می شود، بنابراین، توجه به نرخ ارز و اثرات آستانه ای آن در طراحی و اجرای سیاست های پولی و ارزی در برنامه ریزی برای کنترل تورم ضروری به نظر می رسد. نتایج حاصل از این پژوهش، ما را به این رهنمود سیاستی هدایت می کند که به دلیل نوسانات نرخ ارز در ایران و با توجه به آثار مخرب تورم بر اقتصاد و رفاه خانوارها، سیاست گذاران پولی کشور باید تکانه های ارزی را مهار کنند. [۱] Learning[۲] Posedel & Tica

کلیدواژه ها:

تصریح غیرخطی ، رگرسیون آستانه ای ، نرخ ارز موثر حقیقی