وفا به عقد، ارشادیت و مولویت امر، انتزاع حکم، وجود و بقاء اعتباربات.

اصاله اللزوم ازجمله قواعد پرکاربرد فقه معاملات است که بعد از مرحوم شیخ انصاری به صورت بسیار برجسته موردتوجه فقیهان، قرارگرفته است. اکثریت فقیهان و بخصوص حاشیه نگاران این کتاب مانند مرحوم اصفهانی، تلاش کرده اند با رهیافت‎های نو یا رویکردهای انتقادی، مسیر تکاملی شیخ را، ادامه دهند. ازنظر اصفهانی تحلیل اصاله اللزوم بر اساس استدلال به آیه شریفه اوفوا بالعقود (مائده: ۱) ناتمام است. ظهور امر در مولویت مقتضی آن است که وجوب وفا به تکلیف حمل گردد و در این صورت، نه تنها بین تکلیف و لزوم ملازمه نیست بلکه تکلیف وفا به عقد، کاشف از جواز آن است. همچنین، استدلال امثال شیخ انصاری به آیه، ازیک طرف مبتنی بر انتزاع حکم وضعی از تکلیفی است، از سوی دیگر، مبتنی بر ترتیب آثار مقتضای ملک است نه مقتضای خود عقد و چالش مهم دیگر آن که از قبیل تمسک به عام در شبهه مصداقیه خود عام است. به نظر وی، مبنای شیخ در باب انتزاع حکم وضعی از تکلیفی، ریشه در عدم شناخت ملاک انتزاع دارد، در مورد دوم هم صورت مسئله برایش خلط شده و در تمسک به اطلاق، چالش تمسک به اطلاق در شبهه مصداقیه را نادیده گرفته و به رغم تلاش مدافعان و شارحان اندیشه شیخ این مشکل، باقی است.

کلیدواژه ها:

: وفا به عقد ، ارشادیت و مولویت امر ، انتزاع حکم ، وجود و بقاء اعتباربات