بررسی کارایی اقدامات آبخیزداری بر میزان فرسایش و رسوب حوزه آبخیز دره خرسان بر مبنای روش پسیاک اصلاح شده

یکی از ارکان اساسی پروژه ها، بحث ارزیابی است که به عنوان ابزاری در جهت سنجش و میزان اثرگذاری طرح ها بکار می رود.منطقه مورد مطالعه حوزه آبخیز دره خرسان مسجد سلیمان واقع در استان خوزستان می باشد. هدف از اجرای این پروژه، ارزیابینتایج عملکرد اقدامات آبخیزداری در این حوضه می باشد. قبلا شرایط اولیه حوضه و میزان فرسایش و رسوب آن با استفاده ازروش پسیاک اصلاح شده، محاسبه شده بود، در این پژوهش در چند مرحله از این حوضه بازدید صحرایی به عمل آمد و حجمعملیات بیولوژیکی، مکان کیی و بیومکانیکی شامل بذرپاشی، نهال کاری، بذرکاری، خشکه چین، گابیون و تراس بندی انجام شدهدر سطح حوضه بررسی و ثبت گردید. سپس تاثیر و تلفیق هر کی از عملیات آبخیزداری درکاهش فرسایش و رسوب با استفادهاز مدل پسیاک اصلاح شده مورد ارزیابی قرار گرفت. بطوریکه حدود ۲۰۱ مورد بند خشکه چین، ۷ مورد بند گابیونی، ۳۲ نوارتراس بندی و عملیات بیولوژیکی مورد بررسی و اندازه گیری قرار گرفت. در زمینه اقدامات بیولوژیکی نیز وضعیت مرتع به روشچهار فاکتوری و گرایش آن به روش ترازوی سنجش، همچنین میزان تولید علوفه و تیپ گیاهی آن مورد مطالعه و ارزیابی قرارگرفت. نتایج نشان داده است که: میزان رسوب و فرسایش ویژه در زیرحوضه ۱ قبل از عملیات به ترتیب برابر با ۴۵ / ۱۳ و ۱۶ / ۳۴تن در هکتار در سال بوده ولی بعد از عملیات این میزان به ترتیب به ۳۹ / ۵ و ۶۹ / ۱۳ تن در هکتار در سال کاهش یافته است.همچنین میزان رسوب و فرسایش کل در این زیرحوضه به ترتیب از ۳۳۶۲۵ و ۶۷ / ۸۵۷۰۷ تن در سال به ۱۳۴۷۵ و ۵۶ / ۳۴۲۲۶تن در سال کاهش یافته است. در زیرحوضه ۲ میزان رسوب و فرسایش ویژه قبل از عملیات به ترتیب برابر با ۰۸ / ۱۴ و ۹۴ / ۳۴تن در هکتار در سال بوده ولی بعد از عملیات به ترتیب ۷۹ / ۵ و ۱۴/۳۷ تن در هکتار در سال شده است. میزان رسوب و فرسایشکل در این زیرحوضه به ترتیب از ۱۲ / ۲۹۹۳۹ و ۵۲ / ۷۴۲۴۴ تن در سال به ۳۷ / ۱۲۳۰۳ و ۰۳ / ۳۰۵۳۷ تن در سال کاهش یافتهاست. با اجرای عملیات آبخیزداری وضعیت مرتع از حالت فقیر به متوسط، گرایش وضعیت مرتع از منفی به مثبت، تولید از ۹۷ کیلو گرم در هکتار به ۱۹۵ یکلوگرم افزایش یافته است. علاوه بر بهبود در تر یکب گونه ای، تراکم پوشش از ۲۵ % به ۳۷ % افزایشیافته است.

کلیدواژه ها:

دره خرسان ، مسجد سلیمان ، پسیاک اصلاح شده ، فرسایش و رسوب ویژه