تجمع فلزات سنگین در سوزن های کاج تهران و پاسخ ساختمان برگ به آلودگی شهری

آلودگی محیطی با فلزات سنگین روی تغییر ویژگی­های ساختمانی سوزن­های درختان سوزنی برگ تاثیر دارد. پژوهش حاضر به­منظور اندازه­گیری تجمع کادمیوم، سرب، روی، مس، نیکل و کروم در سوزن­های درختان کاج تهران (Pinus eldarica) و پاسخ آناتومیکی برگ­های سوزنی این گونه به آلودگی موجود در شهر تهران (بلوار کشاورز) و مقایسه آن با منطقه شاهد (پارک جنگلی چیتگر) انجام گرفت. سوزن­ها در اواخر تابستان ۱۳۹۴ برای ارزیابی و اندازه گیری میزان فلزات سنگین مذکور و بررسی ویژگی­های ساختمانی برگ (سطح برگ، تراکم، طول و عرض روزنه، ضخامت لایه­های کوتیکولی و اپیدرمی) جمع­آوری شدند. نتایج نشان داد که کادمیوم، سرب، کروم و مس در مناطق آلوده شهری به­ترتیب با غلظت­های ۵۱/۰، ۴۱/۸، ۵۱/۰ و ۲/۴ میکروگرم در گرم، بیشتر از پارک جنگلی چیتگر با غلظت­های ۰۵/۰، ۱۸/۲، ۱/۰ و ۸/۳ میکروگرم در گرم بود، ولی روی و نیکل تفاوت معنی­داری را بین دو منطقه شهری و پارک جنگلی چیتگر نشان ندادند (۵/۰(P<. سطح برگ در منطقه شهری (۱۳۲/۰ سانتی­مترمربع) کمتر از پارک جنگلی چیتگر (۱۳۷/۰ سانتی­متر مربع) اندازه­گیری شد. تراکم و طول روزنه در منطقه شهری (به ترتیب ۹۲ روزنه در میلی­متر مربع و ۹/۲۰ میکرومتر) کمتر از پارک جنگلی چیتگر (به ترتیب ۱۱۲ روزنه در میلی­متر مربع و ۱۳/۲۴ میکرومتر) به­دست آمد. اپیدرم­های بالایی و پایینی در منطقه شهری (۳/۵ و ۴/۵ میکرومتر) به­طور معنی­داری نازک­تر از پارک جنگلی چیتگر (۲/۶ و۱/۶ میکرومتر) اندازه­گیری شدند. تغییرات مشاهده­شده راهبردهای فیزیولوژیکی و ساختمانی برگ کاج تهران برای مقابله با آلودگی محیط شهری در تهران است. کاج تهران از نظر آناتومیکی نسبت به این مقدار آلاینده حساس است و برای سازگاری با شرایط موجود ویژگی­های ساختمانی برگ خود را به منظور تعدیل تنش ناشی از آلودگی محیط شهری تغییر می­دهد.

کلیدواژه ها:

آلودگی شهری ، ویژگی های ساختمانی برگ ، فلزات سنگین ، کاج تهران