ارزیابی تغییرات سطح جنگل های هیرکانی از سال ۱۳۸۳ تا ۱۳۹۵

در دهه های گذشته تغییرات وسیعی در محدوده پراکنش جنگل های شمال کشور به ویژه در حاشیه ارتفاعات بالادست (حد کوهستانی محدود به مراتع) و پایین دست (دشت، محدود به اراضی کشاورزی) به وجود آمده است. آگاهی از میزان و موقعیت تغییرات کاربری اراضی در عرصه های جنگلی اولین قدم در امر حفاظت و احیای جنگل های هیرکانی محسوب می شود. به منظور نیل به این هدف و آگاهی از میزان تغییرات در عرصه جنگل های هیرکانی از نتایج دو طرح تحقیقاتی خاتمه یافته در موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور به منظور ارزیابی تغییرات حاصله در بازه زمانی ۱۲ ساله (۱۳۸۳ تا ۱۳۹۵) استفاده شد. نتایج این بررسی نشان داد که طی ۱۲ سال گذشته ۱۶۱ هزار و ۲۹۰ هکتار از پوشش جنگلی محدوده جنگل های هیرکانی از معیارهای تعریف جنگل (اراضی با مساحت حداقل ۰/۵ هکتار، پوشش درختی به ارتفاع بیش از ۵ متر و تاج پوشش بیش از ۵ درصد) خارج شده است. سهم این تغییر در استان های گیلان، مازندران و گلستان به ترتیب ۴۸ هزار و ۵۴۳، ۷۹ هزار و ۵۵۸ و ۳۳ هزار و ۱۸۹ هکتار است. طبق این اطلاعات، نرخ کاهش سطح (تخریب) جنگل در کل محدوده جنگل های هیرکانی برابر ۰/۷۴ درصد بود. به عبارتی به ترتیب ذکر شده در استان های شمالی کشور این نرخ برابر با ۰/۷۴، ۰/۷۴ و ۰/۷۳ بوده و مساحت کل جنگل های هیرکانی نیز در سال پایانی تحقیق (۱۳۹۵) برابر با یک میلیون و ۶۵۰ هزار و ۴۹۸ هکتار برآورد شد. طبق اعلام رسمی سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور، مساحت جنگل های هیرکانی (تاج پوشش بیش از ۵ درصد) در سال های ۱۳۷۳ و ۱۳۹۴ به ترتیب یک میلیون و ۸۴۷ هزار و ۸۸۶ و ۲ میلیون و ۷۳ هزار و ۳۸۶ هکتار گزارش شده بود. این آمار نشان دهنده افزایش ۲۲۵ هزار و ۵۰۰ هکتاری پوشش جنگلی در طول ۲۱ سال (با افزایش سالانه ۱۰ هزار و ۷۳۸ هکتار) است؛ در صورتی که شواهد ملموس و عینی نشان می دهد که میزان تخریب پوشش جنگلی و تبدیل جنگل به سایر کاربری ها در جنگل های هیرکانی رو به افزایش است و این یک واقعیت انکارناپذیر است.

کلیدواژه ها:

تصاویر ماهواره ای ، تخریب ، حفاظت و احیا