رساله ای در استدلال بر روش ضرب و تقسیم شصتگانی منسوب به شرف الدین طوسی (متوفی ۶۱۰ ق)

حساب شصتگانی که از ارکان حساب دوره اسلامی به شمار می رود، علاوه بر محاسبات نجومی، در محاسبات دقیق، مانند به دست آوردن جذر و کعب اعداد صحیح غیر شصتگانی نیز کاربرد داشته است و ریاضیدانان مسلمان، پیش از ابداع و رواج کسرهای اعشاری، برای نمایش قسمت کسری اعداد از کسرهای شصتگانی بهره می جستند. نظام عددنویسی و حساب شصتگانی سابقه ای بس طولانی در تاریخ ریاضیات دارد. سومری ها در حدود ۲۰۰۰ ق. م این نظام عدد نویسی را ابداع کردند و حساب مبتنی بر آن را گسترش دادند. حساب شصتگانی متشکل از چهار عمل اصلی و استخراج جذر و کعب اعداد شصتگانی است. رسالهء مورد بررسی در این مقاله که منسوب به شرف الدین طوسی، ریاضیدان بزرگ ایرانی است- دربرگیرندهء استدلال بر روش ضرب، تقسیم شصتگانی، برمبنای تناسب است.

کلیدواژه ها:

ارزش مکانی ، تقسیم ، تناسب ، حساب شصتگانی ، ضرب ، مر تبه ، نظام عددنویسی ، واحد