بهبود شاخص های رشد رویشی و تسریع گلدهی دانهال های اطلسی با استفاده از تغییر تدریجی ترکیب طیفی نور در دوران رشد

با توجه به تاثیر برخی از طیف های نوری مانند آبی و قرمز بر ساخت و فعالیت رنگدانه های مختلف گیاهی، در سال های اخیر شیوه های متفاوتی از کاربرد لامپ های ال ای دی در محیط های پرورش گیاهان و برای بهبود رشد گیاهان بررسی شده است. هدف از انجام این پژوهش، مقایسه تاثیر ترکیب های طیفی نور با اجزایی ثابت و یا متغیر، نور لامپ فلورسنت و نور لامپ پرفشار سدیم بر شاخص های رویشی نشاء اطلسی، کارایی مصرف انرژی در طی رشد نشاء و تغییر رفتار رویشی و زایشی گیاهان بالغ بود. نشاء های اطلسی به مدت ۲۸ روز زیر تیمارهای نوری مختلف قرار گرفتند. در برخی از تیمارهای نوری، نسبت ترکیب نورهای آبی: قرمز (شامل ۱۵% آبی: ۸۵% قرمز، ۳۰% آبی :۷۰% قرمز و۴۵% آبی: ۵۵% قرمز) در طی دوران رشد نشاء ها ثابت بود. در برخی دیگر از تیمارهای نوری، درصد نورهای آبی و قرمز برابر برنامه زمان بندی تغییر کرد که شامل افزایش تدریجی میزان نور قرمز و یا کاهش تدریجی آن بود. همچنین تاثیر نور لامپ های فلورسنت و پرفشار سدیم نیز بررسی شد. پس از پایان دوره رشد نشاء ها زیر رژیم های مختلف نوری، گیاهان به گلخانه ای با شرایط محیطی یکسان منتقل شدند تا رشد رویشی و زایشی گیاهان بالغ سنجیده شود. نتایج بیانگر بهبود شاخص های رشد گیاهان اطلسی با ایجاد تغییرهای تدریجی در ترکیب طیفی در طی رشد نشاء ها بود. وزن های خشک و تر شاخساره و ریشه، سطح و تعداد برگ، محتوی رنگدانه های کلروفیل و کاروتنوئید و کارایی مصرف انرژی در تیمار نوری که در ابتدا نور آبی تک رنگ حضور داشت و سپس میزان نور قرمز به تدریج افزایش یافته بود، به شکل معنی دار بیش از سایر تیمارهای نوری بود. از سوی دیگر دیده شد که شاخص های رشد رویشی گیاهان بالغ زیر تاثیر ترکیب طیفی به کاررفته در دوران نشاء قرار گرفت و گیاهان بالغی که نشاهای آن ها در ابتدای رشد تحت تاثیر نور آبی تک رنگ بودند و به تدریج از مقدار نور آبی محیط کاسته شده بود، دارای وزن تر و خشک شاخساره و ریشه، حجم ریشه، تعداد و طول شاخه های جانبی بیشتری در مقایسه با سایر گیاهان بودند. همچنین دیده شد که اگرچه تغییرهای ترکیب طیفی نور در طی رشد نشاء بر زمان گلدهی گیاهان بالغ به شکل معنی دار تاثیرگذار است اما تفاوتی معنی دار میان برخی از تیمارهای نوری (نسبت ثابت ۴۵% آبی: ۵۵% قرمز، نور لامپ پرفشار سدیم و افزایش تدریجی میزان نور قرمز) دیده نشد.  ایجاد تغییر در ترکیب طیفی نور در طی دوران رشد نشاء ها، توانست افزون بر افزایش کیفیت رویشی نشاء ها و گلدهی گیاهان بالغ، کارایی مصرف انرژی را به شکل قابل توجهی افرایش دهد که این موضوع در روند تولید محصول های گلخانه ای از منظر اقتصادی نیز قابل توجه است. نتایج این پژوهش بیانگر آینده ای متفاوت در نحوه کاربرد سامانه های نوردهی در محیط پرورش گیاهان است.

کلیدواژه ها:

Energy use efficiency ، Flowering ، Lighting system ، Photomorphogenesis ، ریخت زایی وابسته به نور ، کارایی انرژی ، گلدهی ، سامانه نوردهی