برنامه ریزی راهبردی حمل ونقل پایدار در مراکز شهری

یک سیستم حمل ونقل پایدار می تواند مرکز توسعه جامعه باشد؛ اگر به درستی برنامه ریزی و طراحی نشده باشد می تواند به شبکه سرویس دهی منجر شود که نیازهای متغیر و به روز را نادیده گرفته، وضعیت فقرا را تشدید کند، به محیط زیست آسیب برساند و از توان مالی عمومی فراتر رود. تجارب نشان داده است دست یابی به یک سیستم حمل ونقل پایدار در گرو به کارگیری ترکیبی از سیاست ها و راهبردهایی است که استفاده از خودرو را داخل شهر محدود کرده و شیوه های پایدار حمل ونقل هم چون پیاده روی، دوچرخه سواری و حمل ونقل عمومی را در محور توجه قرار دهد. در همین راستا، پژوهش حاضر نیز به دنبال ارائه راهبردهایی است که بتوان سیستم حمل و نقل منطقه ۱۲ کلان شهر تهران را به مرزهای توسعه پایدار نزدیک کرد. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی- میدانی با استفاده از ابزار پرسش نامه، مشاهده و مصاحبه است. جامعه آماری آن، ساکنان منطقه ۱۲ کلان شهر تهران که در سرشماری سال ۱۳۹۵ رقمی بالغ بر ۲۴۰۹۰۹ نفر بوده است. برای تخمین حجم نمونه، از فرمول شارل کوکران استفاده شده است. برای دست یابی به وضعیت موجود شاخص های حمل ونقل در منطقه ۱۲، از روش پرسش نامه عمومی و جمع آوری اطلاعات از اسناد به خصوص آمار سالانه حمل ونقل و ترافیک کلان شهر تهران استفاده شد. بعد از شناخت وضع موجود، فرآیند برنامه ریزی راهبردی با استفاده از مدل SWOT انجام شد. در نهایت پس از طی مراحل تجزیه و تحلیل، مشخص شد موقعیت استراتژیک سیستم حمل ونقل منطقه ۱۲ موقعیت بازنگری و یا انطباقی است. بنابراین راهبردهای مربوط به این موقعیت در اولویت قرار گرفته و با استفاده از ماتریس برنامه ریزی کمی (QSPM) رتبه بندی شدند. اولین راهبرد کلی برای نیل به پایداری سیستم حمل ونقل منطقه ۱۲ عبارت است از: در نظر گرفتن ترکیبی از مشوق ها برای استفاده از شیوه های حمل ونقل پایدار و ترکیبی از محدودیت ها برای استفاده کنندگان خودرو برای کاهش استفاده از خودرو.

کلیدواژه ها:

توسعه پایدار ، حمل ونقل پایدار ، حمل ونقل خودرو محور ، برنامه ریزی راهبردی ، منطقه ۱۲ کلان شهر تهران