منزلت وجودی- عدمی مصالح عبادات نسبت به احوال و معارف با تکیه بر دیدگاه صدرالمتالهین

تعیین چرایی تشریع عبادات و نقش آنها در سایر شوون انسانی مجال برداشتهایی مانند مقصودیت بالذات، شان سلبی ویا منزلت ایجابی و اعدادی عبادات را فراهم میآورد. پژوهش حاضر درصدد پاسخ به این مساله است که در نگاه صدرالمتالهین شیرازی عبادات در پیدایش، تکامل یا ظهور احوال و معارف انسان از چه منزلتی برخوردارند؟ هدف این تحقیق نیز کشف کارکردهای عبادات در این فرآیند است که با روش توصیفی- تحلیلی دنبال میشود. صدرا احکام را تابع ملاکات نفسالامری میداند و مقصود از تشریع احکام را رساندن نفعی عام و مصلحتی کلی به انسان ها میشمارد. براساس یافته های این پژوهش در تبیین رابطه ی میان اعمال، احوال و معارف باید وجود ملاکات واقعی برای عبادات را پذیرفت و بر تعامل میان شوون انسانی و فرآیند دو قوس صعودی و نزولی سیر اختیاری انسان متمرکز شد. از نظر صدرا مقامات سهگانه مزبور رابطه ی طرفینی و چند جانبه دارند و کشف این رابطه از طریق شناخت حرکت تعاملی بین نفس و بدن و تبیین واقعیت جمعی و تشکیکی انسان میسر است. توجه به رابطه تعاملی و تعاکس ایجابی- اعدادی میان نفس و بدن و تنازل و تصاعد یافتن مواطن هیات آن دو، نشان میدهد اعمال در قوس صعود شان عدمی، اعدادی و مقدمه ای و در قوس نزول شان وجودی و ثمری و ظهوری دارند.

کلیدواژه ها:

ملاکات احکام ، هیئت جمعی تالیفی انسان ، رابطه ی علم و عمل ، تعامل نفس و بدن