ڕایەڵەی سه ره ک واتاکانی پیری و تەنیایی و مردن لە هەردوو شیعری «ژمارە ۱۹» لە دیوانی حەفتا پەنجەرەی گەڕۆک و «پاییز لە ناو پاییزدا»ی شێرکۆ بێکەس

هەر دەقێکی ئەدەبی پێکهاتەی دوو بەشی سەرەکییە، ئەوانیش: ڕوخسار یا ئەو بونیادە ئیستاتیکییانەی کە دەقەکەی لە سەر بنیات نراوە، هەروەها لایەنێکی گرنگی­ تر، کە ناوەرۆک یا تێمە و بابەتی بەرهەمی ئەدەبییە، کە لە ڕێگەی زمان و چنینی دەقەکانەوە گوزارشتی لێ دەکریت. هەندێ تێمە هەن لە مێژووی بیری مرۆڤاتیدا، لە بوارەکانی فیکر و فەلسەفە و دەرون ناسیشدا و لە قۆناغی دواتریش لە ئەدەب و شیعردا، وەک: پیری و تەنیایی و مردن، بەردەوام جێگەی تێڕامان و بیرلێ کردنەوە و پرسیار بوون و هەوڵ دراوە نهێنی و دیوە شاراوەکانی لێک­بدرێتەوە، بەتایبەتی تێمە-چەمکی «مردن» کە چەمکێکی زۆر ئاڵۆزە و پڕە لە نادیاری و پرسیار. بوون و نەبوون و چارەنووسی مروڤی لە خۆیدا هەڵگرتووە. لەم باسەی ئێمەدا هەوڵمان داوە ئەم چەمک و تێمانە لە ناو دەقی شیعریدا شی­ بکەینەوە و لە لایەکەوە پەیوەندی و بەدوای یەکدا هاتن و قۆناغ بەندیی نێوان هەرسێ چەمکەکە و لە لایەکی­ ترەوە پەیوەندیی ئەم بیر و چەمکانە و ئاوێزان بوونیان بە هونەرەکانی شیعر ڕوون بکرێتەوە. هەروەها بە نموونە بەهای ئەو بیرانە و ڕۆڵیان لە جووڵاندنی بیری خوێنەردا لە دوو دەقی شیعریی شاعیری گەورەی کۆچ کردوو شێرکۆ بێکەس دا لێک دەدەینەوە. لە ئەنجامدا گەیشتووین بەوەی کە پەیوەندییەکی زۆر پتەو و لێک دانەبچڕاو لە نێوان ئەو سێ تێمەیەدا هەیە و گوزارشت لە یەکێکیان لە دەقەکاندا، دووانەکەی تر وەبیر خوێنەر دەخاتەوە، بە جۆرێک تێمەیەکی گشتگیرتری بە شیعرەکان بەخشیوە، کە ئەویش خودی ڕایەڵە و پێوەندیی نێوانیانە.

کلیدواژه ها:

سه ره ک واتا ، مردن ، تەنیایی ، پیری ، شێرکۆ بێکەس ، ڕایەڵە