تعیین الگوهای آسیبپذیری کشاورزان نسبت به خشکسالی در ایران (مطالعه موردی: حوضه آبریز بختگان)

خشکسالی یکی از قدیمیترین و اصلیترین بلایای طبیعی است که انسان از دیرباز با آن آشناست. از آن جایی که بخش کشاورزی بیش ترین مصرف کننده آب در کشور است، در زمان بروز خشکسالی بیش ترین خسارت را متحمل میشود. از این رو، آسیبپذیری کشاورزان در دورههای خشکسالی بسیار بالاست. این مطالعه ضمن بررسی ابعاد آسیبپذیری کشاورزان حوضه آبریز بختگان، الگوهای آسیبپذیری مناطق مورد مطالعه را در راستای مدیریت ریسک خشکسالی تعیین میکند. از یک نمونه متشکل از ۲۷۶ کشاورز که با استفاده از نمونهگیری تصادفی چند مرحله­ای انتخاب شدند، استفاده شد. بدین منظور، ابتدا با بکارگیری روش می-بار و والدرز آسیبپذیری کشاورزان در ابعاد پنجگانه تعیین شد. سپس براساس نتایج بدست آمده و با استفاده از روش دادهکاوی، ده الگوی متمایز و مستقل آسیب­پذیری استخراج شد. نتایج نشان دادند که آسیب پذیری زیرساختی بیش‎ترین اهمیت و آسیب پذیری روانشناختی کم ترین اهمیت را در تعیین الگوهای آسیب پذیری دارند. هم چنین، آسیبپذیری دارای مفهومی متفاوت در میان کشاورزان گوناگون است، این مطلب ناشی از درک و برداشت متفاوت کشاورزان هر منطقه است. بنابراین، بایستی دولت براساس ویژگی های هر منطقه و براساس ابعاد متفاوت آسیبپذیری در هر منطقه، سیاست ویژه همان منطقه را پیش گیرد. یافته­های این مطالعه می­تواند به سیاست­گذاران جهت کاهش آسیبپذیری کشاورزان نسبت به خشکسالی از راه بهبود برنامهریزی و بکارگیری استراتژیهای مدیریت ریسک مناسب کمک کند.

کلیدواژه ها:

دادهکاوی ، آسیبپذیری تکنیکی ، آسیبپذیری اقتصادی ، آسیبپذیری فرهنگی ، آسیبپذیری روانشناختی و آسیبپذیری زیرساختی