دیه قتل خطایی

چکیده: دیه در فارسی به معنی خونبهاست . در قتل نفس خطایی مردان فامیل پدری مجرم ، دیه را از طرف او به خانواده مقتول می دهند. دیه درواقع جریمه نقدی و غرامت مالی است که هم جنبه کیفری دارد و هم مسئولیت مدنی . در صورتی که جنایت خطایی باشد در ابتدا بر خود جانی و از باب مواساه پرداخت آن را به عهده عاقله او گذاشته شده است . تحمل پرداخت دیه از طرف عاقله جانی شبیه قانون بیمه در این زمان است و روح همکاری و مساعدت در رفع گرفتاریها را در مسلمانان زنده نگاه می دارد. خلاصه ماشینی: برخی از دانشمندان معتقدند که این قانون نوعی بیمه اجباری است در مقابل بیمه های اختیاری و مجانی هم نیست و مابازاء دارد چون که حمایت متقابل است ؛ یعنی هر یک از افراد فامیل در مقابل قتل خطایی یکدیگر مسئولند و از طرف یکدیگر حمایت متقابل خواهند شد، از طرفی همین افراد از یکدیگر ارث می برند و چه بسا دو برابر بودن سهم الارث مردان به دلیل اینگونه مسائل هم باشد. . البته روایات زیادی در باب قتل نفس خطایی و مسئولیت عاقله در دادن آن به خانواده مقتول آمده که برخی از آنها بررسی خواهد شد. اجماع یکی دیگر از ادله وجوب دیه در قتل نفس است که صاحب جواهر در ابتدای کتاب دیات در مشروعیت گرفتن دیه به آن استناد کرده است ] نجفی ج ۴۲: ۲ [ . حکم دیه قتل خطایی تکلیفی است یا وضعی ؟ برخی از دانشمندان با توجه به ادله ضمان عاقله برآنند که وجوب پرداخت دیه از طرف عاقله حکم وضعی نیست تا چنانچه عاقله ای وجود نداشت یا از پرداخت آن عاجز بود اولیای دم نتوانند به خود قاتل مراجعه کنند، بلکه حکم تکلیفی است ، و درواقع خود جانی ضامن حقیقی می باشد ] گرجی ج ۲: ۲۶۴ [ . از باب جمع بین ادله باید بگوییم که دیه در درجه اول به عهده خود قاتل است اما به عنوان تکلیف بر عاقله واجب شده است که از طرف جانی آن را به اولیای دم بپردازد ] گرجی ج ۲: ۲۶۵ - ۲۶۶ [ .

کلیدواژه ها:

دیه ، قتل ، قتل خطایی ، مقتول قتل نفس ، قاتل ، عاقله