ارزیابی تطبیقی ۴ نمایه خشکسالی هواشناسی با استفاده از روش تحلیل خوشه ای (مطالعه موردی استان سیستان و بلوچستان)

بارندگی یکی از مهمترین متغیرهایی است که از آن در تعریف خشکسالی استفاده می شود. نمایه های مختلفی بر پایه بارش برای ارزیابی خشکسالی ارائه شده است که می توان به نمایه های درصد از بهنجار(PN)، بارش معیار شده (SPI) ، دهک ها (DPI) و شاخص ناهنجاریهای بارش(RAI) اشاره کرد. هر یک از این نمایه ها برای توصیف خشکسالی ، در طبقاتی تقسیم بندی می شوند که هر طبقه بیانگر وضعیتی از شدت خشکسالی می باشد. این تحقیق با هدف مقایسه چند بعدی این چهار نمایه خشکسالی و با استفاده از آمار بارندگی ۳۰ ساله (۱۳۵۹-۱۳۸۹) در ۷ ایستگاه استان سیستان و بلوچستان انجام یافته است. پس از محاسبه نمایه های خشکسالی فوق در مقیاس زمانی مورد نظر ، نتایج بر اساس معیارهای شباهت توالی سالهای خشک، بهنجار و تر با استفاده از تحلیل خوشه  ای  و همبستگی آماری بین نمایه ها ، دسته بندی و مورد ارزیابی قرار گرفت. بررسیها از دیدگاه خوشه ای نشان داد که سنجه های PN و RAI از نظر آماری مشابه بوده و در ارزیابی های خشکسالی در اقلیم گرم و خشک استان سیستان و بلوچستان به نتایج نسبتا مشابهی ختم می شوند. در ارزیابی روابط همبستگی، نمایه های زوج شده ی PN-RAI ، PN-SPI و SPI-RAI در بیشتر ایستگاهها از همبستگی بالایی نسبت به یکدیگر برخور بودند، ولی در تحلیل خوشه ای نمایه هایRAI  و PN در یک دسته قرار گرفتند. محاسبات نشان دادند که نتایج معیارهای RAI  و PN از لحاظ توصیف وضعیت خشکسالی به هم نزدیک می باشند؛ لذا استفاده از این دو نمایه جهت تعیین شدت خشکسالی در استان سیستان و بلوچستان توصیه می گردد. به رغم استفاده ی همه گیر از شاخص SPI، و با توجه به نتایج به دست آمده، شاخص مزبور برای تعیین شدت خشکسالی در این استان مناسب نمی باشد.

کلیدواژه ها:

خشکسالی هواشناسی ، استان سیستان و بلوچستان ، نمایه های خشکسالی ، تحلیل خوشه ای