بررسی الگوی فضای میانی و کوشک ها در معماری ایران

این نوشته یکی از الگوهای کهن طراحی و ساماندهی فضایی در معماری ایران را بررسی می کند که »فضای میانی « نامیده شده و در شماری از ساختمانها با کار کرد ارامگاه و کوشک میانی در باغهای کهن ایران پدیدار شده است . در این الگو یک فضای میانی مانند گنبدخانه در مرکز ساختمان با ایوانهایی در هرسو و فضاهایی در دوسوی ایوانها جای دارند. پرسش این است که این الگو از کجا سرچشمه گرفته است ؟ چه ویژگیهای فضایی مشترکی در نمونه ها و مصادیق پرکاربرد ان یافت میشود؟ و چه هدف مشترکی در به کارگیری این الگو میتوان پیش کشید؟ هدف نوشته تبیین ویژگی های معمارانه این الگو و نشان دادن ظرفیت بالقوه ان در پذیرش کارکردهای گوناگون است . ضرورت این بررسی توجه به زنجیره پیوستگی الگوهای طراحی معماری در تاریخ بلند معماری ایران است ؛ که مایه تشخص و هویت بویای ان بوده است . این مقاله پژوهشی موردی ( d ) درباره یک الگوی طراحی معماری است ؛ چون گروه مورد مطالعه در ان شمار اندکی دارد ولی ویژگیها در ان گسترده است . این نوشته با رویکردی تفسیری بر پایه نمونه های یافت شده از ان الگو به همراه مستندات تاریخی و منابع کتابخانه ای به تحلیل و تبیین می بردارد. فرضیه نوشته این است که هدف بنیادی در به کارگیری الگوی فضای میانی در شمار گوناگونی از ساختمان ها، توانایی ان در متمرکز ساختن چشم و ذهن و تاکید بر روی یک عنصر میانی در فضای درون است . این عنصر میانی با توجه به کار کرد ساختمان گاه تختگاه فرمانروا در کاخ گاه ابنمای میانی در باغ و گاه ضریح مقدس در ارامگاه بوده است . دستاورد نوشته این است که در معماری امروز و فردا هنگامی که معماران با انگیزه ها و کارکردهای مشابهی برخورد می کنند الگوی توانمندی در ساماندهی فضایی در اختیار دارند که میتوانند با به کارگیری ان پیوستگی معماری ایرانی و پویایی ان را پیگیر باشند.

کلیدواژه ها:

الگوی فضایی ، الگوی ساماندهی فضایی فضای میانی عنصر میانی ارامگاه ، کوشک میانی باغ