ارتباط وضعیت تغذیه با عزت نفس و شادکامی سالمندان مراکز بهداشتی درمانی شهرستان آمل، ایران ۱۴۰۱

سابقه و هدف: سالمندی به الگوی ویژه ای از دگرگونی های طبیعی زندگی گفته می شود که با افزایش سن انسان ها پدید می آید و با افزایش سن، سالمندان دچار مشکلات متعددی ازجمله کاهش امید، شادکامی و عزت نفس می شوند که ممکن است مراقبت از خود، به ویژه تغذیه را تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین مطالعه حاضر با هدف بررسی رابطه بین تغذیه با عزت نفس و شادکامی سالمندان، انجام پذیرفت. مواد و روش ها: پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی- تحلیلی از نوع همبستگی، بود و با رعایت ضوابط اخلاقی و کسب رضایت آگاهانه از شرکت کنندگان، انجام گرفت. نمونه گیری پژوهش در این مطالعه، به روش چند مرحله ای (نسبتی و تصادفی ساده) بود. ابتدا از بین ۱۸ مرکز بهداشتی درمانی شهرستان آمل، ۷ مرکز به صورت تصادفی انتخاب شد، سپس مجددا به صورت تصادفی ساده و به روش قرعه کشی از میان جامعه هدف (افراد سالمند)، تا رسیدن به حجم مورد نظر مطالعه، در سال ۱۴۰۱ انتخاب شدند. نمونه گیری تصادفی ساده به این صورت بود که لیستی از افراد واجد شرایط مطالعه در مرکز بهداشتی درمانی منتخب تهیه کرده سپس به روش قرعه کشی تعداد نمونه لازم را انتخاب گردید. معیارهای ورود به مطالعه شامل سن بالای ۶۰ سال، ساکن شهرستان آمل، عدم وجود مشکلاتی نظیر ناتوانی ذهنی حاد، عدم وجود اختلال شناختی (با استفاده از ابزار AMT)، آلزایمر و عدم سرطان و توانایی برقراری ارتباط بود و عدم همکاری در طی اجرای مطالعه به عنوان معیار خروج در نظر گرفته شد. ابزارهای مورد استفاده شامل پرسشنامه های جمعیت شناختی، بررسی وضعیت شناختی، افسردگی سالمندان، شادکامی، عزت نفس و فعالیت های ابزاری بود. داده ها با آزمون های توصیفی (فراوانی، میانگین و انحراف معیار) و استنباطی (همبستگی کانونی و Parameter stimates) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد که میانگین سن شرکت کنندگان (۶۰ تا ۸۱ سال) برابر با ۴/۶۴±۶۵/۹۲ و میانگین شاخص توده بدنی شرکت کنندگان۲/۵۴±۲۳/۷۵ بوده است. ۱۴ درصد سالمندان دچار کمبود وزن و۳۳ درصد نیز اضافه وزن داشتند. ۱۲ درصد در معرض خطر سوءتغذیه قرار داشتند. بیش تر سالمندان دارای شادکامی (۹۹ درصد) و عزت نفس (۵۹ درصد) بالایی بودند و ضریب همبستگی شادکامی و عزت نفس ۰/۳۸۷وده است. در نتیجه در این مطالعه تغذیه با عزت نفس و شادکامی سالمندان ارتباط معنی دار نداشت. همچنین نتایج نشان داد که شادکامی و عزت نفس سالمندان با یکدیگر رابطه معنی دار مثبت داشتند(p<۰/۰۰۱).با توجه به مقدار ۰۰/۰۵P> یعنی بین عزت نفس سالمندان با امتیاز کل بررسی تکمیلی و تغذیه ارتباط وجود ندارد. با توجه به مقدار ۰/۰۵P< یعنی بین عزت نفس سالمندان با شادکامی ارتباط وجود دارد ولی با مشاهده مقدار ۰/۰۴۵ r squre= این ارتباط بسیار ناچیز می باشد. می توان گفت تنها ۴ درصد از تغییرات عزت نفس به دلیل شادکامی می باشد. فقط بین مولفه عزت نفس خانوادگی با شادکامی ارتباط آماری معنادار وجود ندارد(۰/۰۵P>). در سایر مولفه های عزت نفس با شادکامی ارتباط آماری معنی دار وجود دارد(۰/۰۵P>). هم چنین بین شادکامی با امتیاز کل بررسی تکمیلی و امتیاز کل تغذیه ارتباط وجو ندارد(۰/۰۵P>). استنتاج: نتایج این مطالعه نشان داد که بین شادکامی و عزت نفس سالمند ارتباط وجود دارد؛ اما بین عزت نفس و تغذیه سالمندان ارتباط آماری معنی داری وجود نداشت. در مجموع با توجه به نتایج این پژوهش پیشنهاد می شود به نقش عزت نفس عمومی، عزت نفس اجتماعی و عزت نفس شغلی در شادکامی فرد سالمند توجه شود. با توجه به گسترش جمعیت سالمندان در ایران و اهمیت توجه به سلامت جسمی و روانی سالمندان، نتایج این پژوهش می تواند برای برنامه ریزی برای ارتقاء توانمندی سالمندان مفید باشد.

کلیدواژه ها:

nutrition ، old age ، self-esteem ، happiness ، vitality ، سالمند ، عزت نفس ، شادکامی ، تغذیه ، سرزندگی