حوزه معنایی کبر واستکبار و واژگان همگون آن دو در قرآن وحدیث

این مقاله با نام «حوزه معنایی کبر واستکباردر قرآن وحدیث» نگارش یافته و به بررسی و تحلیل حوزه معنایی کبرواستکباردر قرآن کریمو زوایای گوناگون این رذیله اخلاقی در متون دینی می پردازد.کبر وغرور ویا به تعبیردیگرخودشیفتگی، از رذایل اخلاقی است که از حب ذات افراطی نشأت میگیرد و مانع رشد و ترقی و تعالیانسان می گردد و در آموزه های دینی، از این مفهوم با عناوینی مانند «عجب»، «تکبر» و «استکبار» یاد شده است و آیات قرآن و روایات اهل بیت علیهم السلام اهتمام ویژهای به این مسئله دارند.نگارنده با عنایت به اهمیت موضوع غرور و استکبار، در قالب پژوهشی بنیادی و به وسیله روش نقلی-وحیانی، به بررسی زوایایگوناگون آن در آیات قرآنی و روایات اهل بیت علیهم السلام پرداخته است.بر اساس آیات و روایات، عوامل متعددی بسترساز این رذیله اخلاقی هستند، مانند برخورداری از امکانات مادی و مالی، علم آموزیو غفلت از یاد خدای سبحان.طبق آیات و روایات، کبر وغرور دارای علائم و نشانه هایی نظیر: سرپیچی از فرامین الاهی، خودخواهی و خودمحوری، ریاکاری،دروغگویی، حسادت به دیگران و انتقادناپذیری است.غرو واستکبارآثار و پیامدهای ناگواری دارد که در آیات و روایات بیان شده است. آثار دنیایی مانند محرومیت از امداد و محبتالاهی، منزوی شدن در جامعه و ابتلا به صفاتی ناپسند نظیر پیمانشکنی و حق ناپذیری. همچنین محرومیت از بهشت و شفاعتو گرفتار شدن در عذاب دوزخ، از پیامدهای آخرتی خودشیفتگی است.بر پایه آیات و روایات، برای دوری از رذیله اخلاقی غرور و خودشیفتگی، راهکارهای بینشی و کنشی وجود دارد. اعتقاد به مبدأ ومعاد و خودشناسی، از راههای بینشی است و تقوا ، عمل صالح ، تواضع و دعا، در زمره راهکارهای کنشی و عملی است.

کلیدواژه ها:

کبر ، تکبر ، استکبار ، عجب ، غرور ، خودشیفتگی ، خودپسندی