جیوه، فلزی سمی و خطرناک در محیط زیست

جیوه عنصری فرار و ناپایدار است که قابلیت شکنندگی ندارد و می تواند به صورت گاز، مایع و یا جامد وجود داشتهباشد. دارای ویژگی های سودمند بسیار زیادی است زیرا در دمای اتاق به حالت مایع بوده و به راحتی با فلزات دیگر ترکیبشده و متناسب با تغییرات دما منبسط و منقبض می گردد. جیوه یکی از فلزات سنگین در جدول تناوبی و بسیار سمی است.استفاده از سوخت های فسیلی، فرآیندهای ذوب فلزات، تولید کاغذ، دباغی چرم، آب کاری فلزات و تولید مواد شیمیایی،استعمال گسترده کودها و قارچ کش ها و دفع ضایعات و زباله ها از منابع انتشار این فلز سمی و خطرناک در طبیعت هستند.این ترکیب دارای سمیت فوق العاده، مقاومت بالا در برابر تخریب و ماندگاری طولانی، توانایی تجمع در موجودات زنده وبزرگنمایی در زنجیره غذایی و دارای توانایی جابه جایی در مسافت های طولانی می باشد. در طبیعت جیوه معدنی رها شده بهوسیله میکروارگانیسم ها طی فرآیند متیلاسیون تبدیل به جیوه آلی شده و در ادامه در بافت های بدن موجودات ترکیب بسیارسمی متیل جیوه تجمع می یابد. جیوه هیچ گونه عملکرد فیزیولوژیک مفیدی در بدن انسان ندارد. نمک های جیوه از طریقکبد، کلیه، مخاط روده، عرق کردن، ترشح بزاق و همچنین با شیردهی تا حدودی دفع می گردد. عمده ترین عوارض ناشی ازمسمومیت با متیل جیوه بروز اختلالات عصبی و کلیوی می باشد. علاوه بر اثرات سمی عمومی جیوه، این ماده سبب جهشزایی نیز می گردد. بزرگسالانی که در معرض مقدار زیادی متیل جیوه قرار گرفته اند ممکن است لرزش و بی حسی، خارش وسوزش در لب ها، زبان و انگشتان دست و پا را احساس کنند. سمیت جیوه خصوصا در رشد کودکان تاثیر گسترده ای دارد وموجب تاخیر در رشد حرکتی و فلج مغزی می گردد و در زمان جنینی نیز موجب جلوگیری از رشد کامل اندام های حرکتیمانند دست و پا خواهد شد. جیوه موجب شکسته شدن کروموزوم ها و توقف رشد و تقسیم سلولی نیز می گردد.

کلیدواژه ها:

جیوه ، سمیت ، کمبود ، منابع انتشار