مطالعه موردی اثر توسعه اراضی بر دبی اوج سیلاب در آبراهه های طبیعی (بازه مطالعاتی رودخانه مند)

تعیین ویژگی های سیل در اثر توسعه اراضی در هر منطقه منوط به شناخت صحیح پارامترهای فیزیکی و هیدرولیکی حوضه های آبریز می باشد. در این پژوهش به مطالعه حوضه آبریز رودخانه مند به عنوان یکی از مهمترین رودهای استان بوشهر پرداخته شده است. این مهم به کمک مدل عددی نرم افزار MIKE11HD انجام شده است. نرم افزار MIKE11HD توانایی مدل کردن و حل عددی معادلات سنت ونانت شامل تمام ترم های گرادیان فشار، شتاب انتقالی و محلی، ترم نیروی ثقل و ترم نیروی اصطکاکی را دارا می باشد. این بسته نرم افزاری توسط انیستوهیدرولیک دانمارک (DHI) تهیه شده و از روش تفاضل محدود برای حل یک بعدی معادلات حاکم جریان، انتقال رسوب و کیفیت آب استفاده می کند. هدف از این مطالعه تعیین مشخصات جریان سیلابی نظیر تغییرات سرعت، تنش برشی بستر، تراز ارتفاعی و عمق جریان سیل، حجم سیلاب، دبی اوج و پهنه سیل گیر رودخانه قبل و بعد از توسعه اراضی در یک بازه زمانی بلند مدت در زیرحوضه آبریز مند می باشد. رودخانه مند رودخانه ایست دایمی که شاخه اصلی آن با نام رودخانه قره آقاج از استان فارس سرچشمه می گیرد و پس از ورود به استان بوشهر با طی 725 کیلومتر به خلیج فارس می ریزد. این پژوهش به تغیرات دبی اوج سیلاب در اثر توسعه اراضی در بازه مطالعاتی رودخانه مند توسط نرم افزار MIKE11HD پرداخته و نقش توسعه اراضی بر افزایش دبی اوج سیلاب و افزایش خطرپذیری منطقه را برابر وقوع سیلاب نشان می دهد. مطالعات نشان داد که پس از تغییر و توسعه اراضی تغییرات قابل توجه ای در مقادیر متوسط عرض بستر رودخانه و مقاطع عرضی مساحی شده، ضرایب زبری و متوسط شیب بستر رودخانه به وجود آورده است و کاهش ضریب زبری موجب افزایش دبی اوج هیدروگراف های روندیابی شده، گردیده است و افزایش ریسک خطرپذیری منطقه مطالعاتی را به همراه داشته است.

کلیدواژه ها:

توسعه اراضی ، MIKE11HD ، دبی اوج ، رودخانه مند ، معادله سنت ونانت