مکانیزاسیون و کشاورزی پایدار، مقدمه ای بر تدوین شاخص های ارزیابی درجات پایداری روش های مکانیزه کشاورزی

مکانیزاسیون یکی از ارکان اساسی در کشاورزی مدرن می باشد. بدون مکانیزاسیون، چشم انداز روشنی از یک کشاورزی پویا و در عین حال پایدار که بتواند نیازهای غذایی را به گونه ای معقولانه پاسخ دهد قابل تصور نیست. مکانیزاسیون ارتباطات تنگاتنگ و پیوندهای بسیاری با پایداری کشاورزی دارد. مصرف انرژی های فسیلی فشردگی خاک، آلودگی هوا، مخاطرات همراه با کاربرد نهادهای شیمیایی، کاهش مواد آلی خاک، فرسایش آبی و بادی خاک، اشتغال نیروی کار، حوادث کشاورزی و عملکرد اقتصادی فعالیت کشاورزی و ... مثالهایی از این ارتباط می باشد که براحتی قابل تشخیص است. اما آنچه به نظر می رسد تاکنون در انجام آن توفیق کمتری حاصل گردیده است، تعیین روشن، کمی سازی و مستند کردن این ارتباطات می باشد. بنابراین توسعه چارچوبی برای تبیین ارزیابی و سنجش درجات پایداری نظام های مختلف بهره برداری بر مبنای معیارها و ملاک های فنی، زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی بسیار شروری به نظر می رسد. توسعه چنین چارچوبی راه را برای تعریف شاخص های مرتبط، تدوین مقادیر معیار و مبنا برای انواع مختلف مزارع و آگاهی دادن به سیاستگذاران بخش و کشاورزان در مورد راهبردهای افزایش درجه پایداری به واسطه روش های مناسب تر و پایدارتر مکانیزاسیون هموار می سازد. به این منظور در این مطالعه ابتدا نشانگرها و ملاک های فنی، زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی مرتبطی که در منابع تحقیقاتی مختلف ارائه گردیده است مورد بررسی قرار گرفت. سپس با استفاده از روش های تصمیم سازی چند شاخه یک شاخص ترکیبی از نشانگرها مذکور ارائه گردید. با استفاده از این شاخص ترکیبی می توان درجه نسبی پایداری مکانیزاسیون مزارع مختلف را با یکدیگر مقایسه نمود. با استفاده از شاخص های این چنینی علاوه بر تشخیص وضعیت موجود برای هر منطقه زمانی خاص، می توان در درازمدت نیز در پاسخ به تغییرات فناوری و مدیریت کشاورزی مبنایی برای ارزیابی درجه بهبود در پایداری تدارک دید.

کلیدواژه ها:

مکانیزاسیون ، پایداری و کشاورزی