مفهوم شناسی استکبار و استکبارستیزی در قرآن و نهج البلاغه

استکبار و استکبارستیزی، از تعبیرات آشنا و پرکاربرد در علوم اسلامی است که در قرآن و کلام پیشوایان دین، به کار رفته است. به نظر می رسد جوامع بشری از دیرباز، با این موضوعات دست به گریبان بوده و آن در امور شخصی و اجتماعی خویش، تجربه کرده اند. معنا و مفهوم استکبار، دارای ابعاد گسترده ای است که شناخت تخصصی آن از خلال آیات قرآن، افق جدیدی را به سوی مطالعات علوم انسانی و اسلامی بازخواهد کرد. این تحقیق با هدف شناخت معنا و مفهوم استکبار و استکبارستیزی بر اساس آیات قرآن و کلام و سیره علمی و عملی پیامبران الهی، ایمه معصومین علیهم السلام و اولیای دین انجام گرفته و به بررسی معانی و تعاریف مختلف از این تعبیرات، و نیز تببین اصطلاح استضعاف در مقابل آن، پرداخته است. در این تحقیق بر اساس مطالعات کتابخانه ای و با بهره گیری از آراء و نظریات اندیشمندان و متخصصان حوزه های لغت شناسی، تفسیری، حدیثی، علمی، ادبی و تاریخی، معنا و مفهوم استکبار و استکبارستیزی و اقسام آن مورد بررسی قرار گرفته و مصادیق و نمونه های عینی و انواع کاربردهای آن در سیر تاریخی بیان شده و سپس با ذکر آیات مرتبط و بیان دیدگاه امام علی (ع) در نهج البلاغه، جایگاه استفاده از معانی مذموم استکبار و استکبارستیزی و تاثیرات نامطلوب آن در حوزه ی فردی و اجتماعی، مشخص شده است.

کلیدواژه ها:

مفهوم شناسی ، استکبار ، استکبارستیزی ، استضعاف ، علوم قرآن و حدیث ، تفسیر