شاھنامه، رھایی از اھریمن در پرتو اخلاق مداری

غالب آثار ادبی را میتوان آیینه تمام نمای تعالیم اخلاقی دانست که مفاھیم والای انسانی و اخلاقی را در خود انعکاس دادهاند. سئوال پژوھش آن است که فردوسی چگونه مباحث تعلیمی و اخلاقی را در داستانھای حماسی و اسطورهای گنجانده و به چه شیوه ای آنھا را بیان نموده است نفی رفتارھای اھریمی چگونه و تا چه حدی مورد توجه فردوسی بوده است شاھنامه فردوسی بزرگترین اثر حماسی در زبان فارسی به شمار میرود که سراینده آن در ضمن بیان مفاھیم و باورھای اسطورهای و تاریخی، مضامین اخلاقی را به طور گسترده در قالب تضاد خیر و شر بیان نموده است. این اثر سترگ اگرچه اثری حماسی است، اما سرشار است از آموزه ھای اخلاقی چون: دعوت به نیکی و تلاش برای گسترش آن، تاکید بر خردورزی و توصیه به گفتار و رفتار خردمندانه، دفاع از مظلوم و مبارزه با ظالم و ستمکار، نکوھش ظلم و ظلم پذیری، نفی آز، تبیین آفتھای دروغ، پرھیز از پیمان شکنی، ھشدار درباره تجاوز به حقوق دیگران. به طور کلی رفتار اھریمنی ھر عملی است که با بدی و زشتی پیوند دارد. در شاھنامه ھر رفتاری که سبب پیدایش رفتار اھریمنی گردد، نکوھش شده است. تبیین مفاھیم و مصداق ھای گوناگون نیک و بد و درگیری میان خیر و شر یکی از اساسی ترین مفاھیم اخلاقی در شاھنامه است که شالوده اصلی بسیاری از داستانھا به شمار میرود. در این زمینه باید گفت: مباحث تعالی بخش شاھنامه به حدی گسترده و عمیق است که میتوان آن را کتاب انسان سازی و رھایی از اھریمن دانست.در این مقاله به بحث و بررسی مفاھیم اخلاقی شاھنامه و نقد و بررسی شیوه بیان این مضامین پرداخته شده ونمونه ھایی از مباحث تعلیمی و تربیتی که در بطن داستانھای حماسی بیان شده مورد کنکاش قرار گرفته است تا خواننده با تحلیل آن بتواند از رفتارھای اھریمنی در امان بماند.

کلیدواژه ها:

فردوسی ، شاھنامه ، ادبیات تعلیمی ، اھریمن ، رستگاری و اخلاق مداری.