گزارش نهایی طرح تحقیقاتی بررسی راهکارهای مناسب و مدیریت بهره برداری از آب های نامتعارف در تولید گندم

افزایش روز افزون جمعیت و نیاز به تولید بیشتر مواد غذایی، توسعه صنایع و مصرف آب با کیفیت مناسب، افزایش سطح زیر کشت و بالاخره کاهش نزولات آسمانی مخصوصا در مناطق خشک و نیمه خشک کشور کاربرد آبصهای نامتعارف را در امر کشاورزی اجتنابصناپذیر می سازد. این پروژه در راستای طرح کلان افزایش عملکرد و تولید گندم با اهداف تعیین مناسبترین روش کشت گندم در شرایط شور، مصرف بهینه آبیاری گندم در شرایط شور، روشصهای مناسب مصرف کود در شرایط شور و اثر مصرف پسص آب فاضلاب شهری بر خاک و گیاه ارایه و مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج پروژهصهای مختلف این طرح نشان داد که با افزایش شوری آب آبیاری شوری خاک و نسبت جذب سدیم افزایش قابل ملاحظه ای داشتند. افزایش شوری آب آبیاری باعث کاهش معنیصدار عملکرد دانه گندم گردید، لیکن کاربرد روش کشت جوی و پشته در مقایسه با روش کشت مسطح از کاهش عملکرد کمتری برخوردار بود و در شرایط شوری، کشت جوی و پشتهصی ‮‭60‬ سانتیصمتری عملکرد دانه بالاتری در مقایسه با کشت مسطح داشت. بررسیصهای انجام شده در زمینه تعیین دور آبیاری در شوریصهای مختلف نشان داد که با افزایش درصد تخلیه مجاز رطوبتی عملکرد گندم کاهش می یابد ولی با در نظر گرفتن اقتصاد آب مصرفی و بخصوص امکان کاربرد آب شورتر، آبیاری در حد ‮‭50-60‬ درصد تخلیه رطوبتی خاک تا شوری آب آبیاری 8 دسی زیمنس بر متر دارای عملکرد محصول اقتصادی بود و با توجه به مصرف کمتر آب و استفاده از آب شورتر نسبت به سایر تیمارها دارای مزیت می باشد. روش مصرف کود در شرایط شوری کم، روش نواری و پخش یکنواخت بترتیب بیشترین عملکرد را داشت. در شرایط شوری زیاد (‮‭10‬ دسی زیمنس بر متر) روش نواری توام با محلول پاشی دارای بیشترین عملکرد گندم بود. نتایج بررسیصها بر روی کاربرد پسص آب حاکی است که پسص آب فاضلاب جهت بهره گیری در آبیاری در درازمدت میصتواند سبب تجمع برخی عناصر در خاک و گیاه گردید در حالیکه در رفع نیاز غذایی گیاه از جمله ازت، فسفر و پتاسیم بسیار موثر است. از طرف دیگر مسایل بهداشتی مربوط به پسص آب فاضلاب نیز باید مورد توجه قرار گیرد. مصرف پسص آب فاضلاب بطور معنی داری عملکرد دانه گندم را افزایش داد. همچنین کاربرد پسص آب فاضلاب در مقایسه با آب چاه سبب افزایش مواد آلی و بهبود نفوذپذیری خاک گردید. این در حالیست که کاربرد فاضلاب تصفیه نشده جنوب تهران باعث افزایش معنی دارکربن آلی، افزایش جرم مخصوص ظاهری خاک در لایه سطحی و کاهش هدایت هیدرولیکی اشباع خاک شده است. لذا به منظور جلوگیری ازکاهش هدایت هیدرولیکی خاکصهای تحت آبیاری با فاضلاب شهری توصیه می شود حداقل تصفیه اولیه جهت ترسیب ذرات معلق فاضلاب انجام و از مصرف مستقیم این منابع جلوگیری شود. واژه کلیدی: شوری،آبیاری، گندم، روش کشت، فاضلاب، عناصر سنگین، کود