تهیه رگه های اتایپ چغندرقند از توده های ‭21-SB ‬و ‭22-SB‬

بیماری ریزومانیا (ریشه ریشی) در اغلب مناطق چغندر کاری کشور از جمله استانهای خراسان بزرگ، فارس و آذربایجان غربی شیوع پیدا کرده است. از طرف دیگر، پوسیدگی ریشه و طوقه چغندر قند ناشی از قارچ ریزوکتونیا از بیماریهای شایع در اکثر مناطق چغندرکاری ایران می باشد. از آنجایی که مبارزه با این بیماری های خاکزاد کاری مشکل و بغرنج است، استفاده از ارقام مقاوم در مزارع آلوده از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این تحقیق از دو توده اصلاحی منوژرم دیپلویید چغندرقند به نامهای‮‭21‬‭-SB (‬تحت کد ‮‭201‬) و ‮‭22‬‭-SB (‬تحت کد ‮‭301‬) که برای مقاومت به ریزومانیا، ریزوکتونیا و خاصیت اوتایپی تفرق نشان می دهند استفاده شد. بذر ژنوتیپ های مورد نظر به همراه یک لاین نرعقیم در شهریور سال ‮‭1389‬ در مزرعه تهیه اشتکلینگ کشت شد. در بهار سال ‮‭1390‬ ریشه ها از مزرعه اشتکلینگ به مزرعه کیج گذاری منتقل شدند. در این مزرعه یک ردیف از هر یک از دو توده اصلاحی و در مجاورت آن یک ردیف از لاین نرعقیم کشت شد. پس از ساقه روی و اعمال کنترل های لازم یک بوته گرده افشان به همراه دو بوته نرعقیم در زیر یک کیج قرار گرفتند. در اواسط تیرماه از روی بوته گرده افشان بذر S1 و از روی بوته های نرعقیم بذر F1 برداشت گردید که بوجاری، توزین و شماره گذاری شدند. در شهریور همین سال بذر جفت های انتخابی مجددا در مزرعه اشتکلینگ کشت شده و در بهار سال ‮‭1391‬ در قطعات ایزوله تکثیر بذر شدند. مقداری از بذر برداشتی از پایه نرعقیم در اوایل پاییز در گلخانه کشت شد تا در بهار سال ‮‭1392‬ از نظر نرعقیمی و منوژرمی کنترل شوند. نتایج حاصل از کنترل نرعقیمی امیدوار کننده بود و درصد بالایی از نرعقیمی در پایه های نرعقیم مشاهده شد که نشان می داد بوته گرده افشان مربوط به آنها از خاصیت اوتایپی بالایی برخوردار می باشد. با اجرای یک چرخه اصلاحی مکمل شامل کیج گذاری در لاین های مورد نظر می توان امیدوار بود تعداد زیادی لاین اوتایپ منوژرم بدست آید. رگه های اتایپ بدست آمده در قالب پروژه های دیگر از نظر مقاومت به بیماری های ریزومانیا، ریزوکتونیا و کرلی تاپ ارزیابی خواهند شد. واژه های کلیدی: چغندرقند، اوتایپ ، ریزومانیا، ریزوکتونیا