ارزیابی هیبریدهای جدید چغندرقند از نظر تحمل به خشکی در شرایط مزرعه

کمبود آب از عوامل مهم محدود کننده تولیدات کشاورزی در مناطق خشک و نیمه خشک جهان می باشد. معرفی ارقام متحمل به خشکی محصولات زراعی از جمله چغندرقند در این مناطق از اهمیت خاصی برخوردار است. یکی از اجزای مهم این ارقام، والد گرده افشان مناسب می باشد. این تحقیق به مدت دو سال (‮‭1389-1390‬) در دو منطقه کرج و مشهد انجام شد. در سال اول دو آزمایش ‮‭25‬ و ‮‭16‬ رقمی اجرا شد که آزمایش اول شامل ‮‭23‬ فامیل نیمه خواهری به عنوان والد گرده افشان که با یک والد سینگل کراس مشترک تلاقی پیداکرده بودند، یک رقم حساس (جلگه) و یک رقم متحمل به خشکی ‭(IR‬7) به عنوان شاهد بود و آزمایش دوم شامل ‮‭15‬ هیبرید، رقم جلگه، یک رقم مولتی ژرم حساس ‭(IC) ‬و رقم ‭IR‬7 به عنوان شاهد بود. در سال دوم یک آزمایش ‮‭20‬ رقمی اجرا شد که شامل شامل ‮‭16‬ فامیل نیمه خواهری تلاقی یافته با دو والد سینگل کراس، دو رقم شاهد حساس (جلگه و گدوک) و رقم شاهد ‭IR‬7 بود. هر آزمایش بطور جداگانه در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار و در کرت های سه خطی به طول 8 متر در شرایط تنش و بدون تنش اجرا شد. تا مرحله تنک و وجین (استقرار بوته ها)، آبیاری ها بطور معمول انجام شد. آبیاری های بعدی در شرایط تنش پس از ‮‭200‬ میلی متر و در شرایط بدون تنش پس از ‮‭90‬ میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس ‭A ‬صورت گرفت. نتایج تجزیه واریانس داده ها در سال اول نشان داد که در هر دو منطقه بین هیبریدها از نظر اغلب صفات مورد ارزیابی تفاوت معنی دار وجود دارد. مقایسه هیبریدهای مورد ارزیابی از نظر شاخص تحمل تنش ‭(STI) ‬در کرج و مشهد در سال اول نشان داد کههیبریدهای‮‭31‬‭.SB‬‮‭17‬‭*SB‬‮‭36‬‭) * SBSI-DRI-HSF‬‮‭14‬‭-P.‬‮‭35‬) ، I‮‭13‬‭*A‬‮‭1.37‬‭) * SBSI-DRI-HSF‬‮‭14‬‭-P.‬7 ) ، ‮‭436‬*‮‭231‬‭) * SBSI-DRI-HSF‬‮‭14‬‭-P.‬7) ، ‮‭436‬*‮‭231‬) * 5‭RR-‬‮‭87‬‭-HS.‬‮‭33‬) ‮‭436‬،*‮‭231‬) * 5‭RR-‬‮‭87‬‭-HS ) ‬و ‮‭436‬*‮‭231‬) * ‮‭5.015‬‭RR-‬‮‭87‬‭-HS) ‬نسبت به رقم شاهد ‭IR‬7برتری دارند. نتایج تجزیه واریانس داده ها در سال دوم نشان داد که در هر دو منطقه بین هیبریدها از نظر عملکرد و کیفیت تفاوت معنی دار وجود دارد. در این سال، هیبریدهای‮‭7112‬*‮‭39‬‭.KWS) * ‬5‭RR-‬‮‭87‬‭-HS.‬‮‭11‬) ، ‮‭7112‬‭*KWS) * ‬5‭RR-‬‮‭87‬‭-HS) ‬و ‮‭7112‬*‮‭18‬‭.KWS) * ‬5‭RR-‬‮‭87‬‭-HS) ‬و ‮‭7112‬*‮‭28‬‭.KWS) * ‬5‭RR-‬‮‭87‬‭-HS) ‬در کرج و هیبریدهای‮‭7112‬*‮‭11‬‭.KWS) * ‬5‭RR-‬‮‭87‬‭-HS) ‬و ‮‭7112‬*‮‭28‬‭.KWS) * ‬5‭RR-‬‮‭87‬‭-HS) ‬در مشهد از نظر شاخص ‭STI ‬نسبت به رقم شاهد متحمل برتری داشتند و بنابراین به عنوان هیبریدهای متحمل به خشکی در این مطالعه انتخاب می شوند. واژه های کلیدی: : تنش خشکی، فامیل نیمه خواهری، گرده افشان، چغندرقند