طراحی مدل یکپارچه ارزیابی آینده نگاری با کاربست روش فراترکیب

هدف: ارزیابی آینده­نگاری وظیفه­ای چالش­برانگیز است. درواقع پرسش اصلی این پژوهش این است که چگونه می­توان با رویکردی سیستماتیک به ترسیم مدلی پویا و یکپارچه از ارزیابی آینده­نگاری اقدام نمود. روش: این پژوهش از نوع کیفی است. در این مقاله با استفاده از روش فراترکیب (مدل ساندلوسکی و براسو) صرفاً مقالاتی که در مجلات علمی ـ پژوهشی و کنفرانس­های بین­المللی داخلی (طی سال‌های96-1385) و خارجی (طی سال‌های  2017-2000) در حوزه ارزیابی آینده­نگاری نوشته شده‌اند، مورد بررسی قرار گرفته است. نهایتا (37) مقاله با مقیاس «برنامه مهارت­های ارزیابی حیاتی» برای تدوین مدل انتخاب شدند. شاخص کاپای مدل کوچکتر از 05/0 است، بنابراین در سطح معناداری قرار دارد. ازاین‌رو فرض استقلال کدهای استخراجی رد و وابستگی کدهای استخراجی به یکدیگر تأیید می­شود. مقدار شاخص کاپا برابر با 7477/0 محاسبه شد که در سطح توافق معتبر قرار گرفته است. یافته­ها: مدل ارائه‌شده در قالب الگوی پویای ارزیابی یکپارچه آینده­نگاری از دو سطح تشکیل شده است. سطح اول که بخش اصلی مدل را تشکیل می­دهد به تبین مکانیزم یکپارچگی و پویایی در ارزیابی اهداف، نتایج و اثرات آینده­نگاری می­پردازد. سطح دوم با رویکردی سیستمی چرخه ارزیابی آینده­نگاری را به سه مرحله مجزای: 1. پیش­ارزیابی (ورودی) 2. ارزیابی (پردازش) 3. پساارزیابی (خروجی) تقسیم می­کند. نتیجه­گیری: با مرور ادبیات ارزیابی آینده­نگاری تاکنون مطالعه­ جامع و یکپارچه­ای درخصوص ارزیابی آینده­نگاری انجام نشده است. مدل پیشنهادی نخستین مدل جامع ارزیابی آینده­نگاری است که با رویکردی سیستمی یک ارزیابی پویا و یکپارچه­ از آینده­نگاری ارائه می­کند.

کلیدواژه ها:

ارزیابی آینده‌نگاری ، روش فراترکیب ، ارزیابی پویا ، مدل ارزیابی یکپارچه آینده‌نگاری