پایش مکانی و زمانی خشکسالی کشاورزی در اراضی تحت کشت گندم با استفاده از شاخص بارش استانداردشده (مطالعه موردی غرب استان گلستان)
محل انتشار: فصلنامه بوم شناسی کشاورزی، دوره: 11، شماره: 3
سال انتشار: 1398
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 327
فایل این مقاله در 16 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
این مقاله در بخشهای موضوعی زیر دسته بندی شده است:
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_AGRY-11-3_018
تاریخ نمایه سازی: 8 بهمن 1399
چکیده مقاله:
مدیریت منطقی برای مقابله با خشکسالی، ایجاد نظام مدیریتی و ارائه اطلاعات صحیح در مقیاسهای زمانی مختلف امری لازم و ضروری است. شاخصهای خشکسالی از طریق ارزیابی ساده و کمّی این پدیده، ابزار کارآمدی برای تحلیل خشکسالی هستند. این مطالعه با هدف پایش مکانی و زمانی خشکسالی کشاورزی در اراضی گندم با استفاده از شاخص بارش استانداردشده (SPI) در غرب استان گلستان انجام شد. برای این منظور، در سالهای 1379 تا 1395 شهرستانهای آققلا، علیآباد کتول، گرگان، بندر گز، بندر ترکمن و کردکوی از آمار بارندگی 15 ایستگاه با طول دوره آماری (30 ساله) مشترک از سال 1363 تا 1395 استفاده شد. پس از محاسبه شاخص بارش استانداردشده و همبستگی بهتر شاخص SPI سه ماهه منتهی به اردیبهشتماه با میانگین عملکرد گندم، نقشه این شاخص با روش درونیابی کریجینگ معمولی تهیه و پهنهبندی شد و سپس به ارزیابی و بررسی خشکسالی پرداخته شد. برای تهیه نقشه ریسک خشکسالی ابتدا نقشههای شاخص SPI3 منتهی به اردیبهشتماه طی یک دوره 17 ساله (1379 تا 1395) بهصورت دودویی (بولین) طبقهبندی شدند. سپس از ترکیب نقشههای بولینی بهدست آمده نقشه فراوانی وقوع خشکسالی تهیه شد. با استفاده از نقشههای احتمال فراوانی خشکسالی شاخص SPI، نقشه ریسک خشکسالی کشاورزی نهایی تولید شد. با بررسی نقشههای شدت خشکسالی و ریسک خشکسالی در این مطالعه، شاخص SPI سهماهه جهت بررسی الگوهای خشکسالی در ابعاد زمانی و مکانی مختلف و شدت آن در دورههای خشکسالی و مرطوب مؤثر شناخته شد. همچنین، نتایج نشان داد که شش شهرستان مورد مطالعه در استان گلستان به دو منطقه خطرپذیر از نظر خشکسالی (شامل خطر شدید و خیلی شدید) طبقهبندی شدهاست. نقشه ریسک نشان میدهد که در دوره آماری 1379 تا 1395 بخش گستردهای از منطقه مطالعاتی (حدود 98 درصد) در معرض خطر خشکسالی شدید قرار گرفته است. همچنین بخش کوچکی از شمال شهرستان بندر ترکمن (حدود دو درصد از کل منطقه) خطر خشکسالی بسیار شدید را تجربه کردهاست. در واقع دامنه نوسانات خشکسالی در این منطقه بهدلیل همجواری با صحرای ترکمنستان و وضعیت آبوهوایی خشک و نیمهخشک بیشتر بوده و این مناطق دارای پتانسیل حساسیت به خشکسالی میباشند. نتایج نشان داد عملکرد گندم در شهرستانهای آققلا، علیآباد کتول، بندرگز، گرگان و کردکوی همبستگی مثبت و معنیداری با مقادیر SPI3 منتهی به اردیبهشت ماه داشت. این رابطه میتواند هشداری برای تأثیر خشکسالی هواشناسی (بهخصوص در مناطق مستعد خشکسالی) بر تولید محصولات کشاورزی باشد و نشان میدهد که SPI3 میتواند به پیشبینی کاهش تولید ناشی از خشکسالی کمک کند.
کلیدواژه ها:
نویسندگان
پریسا علی زاده
دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
بهنام کامکار
دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
شعبان شتایی
دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
حسین کاظمی
دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
مراجع و منابع این مقاله:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :